Devlet başkanlarının Moskova toplantısı: “Putin’in önünde ortak tavır sergilediler”

Zardusht Alizade, Paşinyan’ın Zangezur yolunu Rusya’ya vermek istemediğini söylüyor

25 Mayıs’ta Moskova’da Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan liderlerinin üçlü toplantısı yapılmış oldu.

Görüşmede üç ülkenin Başbakan Yardımcılarının gelecek hafta bir araya gelmesi kararlaştırıldı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, dün İlham Aliyev ve Nikol Paşinyan ile yapmış olduğu görüşmede bunu söylemiş oldu.

Başbakan yardımcılarının hemen hemen çözülmemiş sorunları çözeceğini altını çizdi.

“Bana o şekilde geliyor ki bu iyi bir antak kalma ve şu ana kadar çözülmemiş sorunları çözmek için ümit veriyor.”

Putin, genel olarak yeterince güçlük ve problem olmasına karşın durumun düzenleme yönünde geliştiğini de kaydetti:

“Bu yönlerden biri, ulaşım iletişimi ile ilgili çalışmadır. Pekala, şimdi karşı karşıya üçlüde bunun hakkında birazcık detaylı konuştuk ve hala çözülmemiş bazı problemler var. Bunu Azerbaycan ve Ermenistan’daki meslektaşlarımızla görüştük.”

Başbakan yardımcıları neyi görüşecek?

“Bu mevzular tamamen teknik özellikte ve mevzuyu detaylı bir halde tartıştık. Sorun terminolojide. Elbet bu terimlerin arkasında gerçeklerin ve olayların doğru bir halde algılanması vardır. İlgili belgeleri imzaladıktan sonrasında gelirler. Sadece üçümüz de – kısaca ben, Ermenistan Başbakanı ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı – bunların aşılabilecek engeller olduğuna inanıyoruz. Aslına bakarsak bunlar tamamen teknik mevzular.” Putin dedi tamamlanmış.

Rusya Başbakan Yardımcısı Alexey Overchuk, yedi gün sonrasında beklenen görüşmeyle ilgili olarak, bilhassa geçiş sırasını ve hangi prosedürlerin yer alacağını konuşacaklarını söylemiş oldu.

Görüşmenin Moskova’da yapılacağını söylemiş oldu. söz mevzusu.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin, Bakü ile Erivan arasındaki sulh anlaşmasının uzun vadeli ve istikrarlı kararlara dayanması icap ettiğini söylemiş oldu:

“Taraflar, temel çıkarlarını neyin karşıladığına ve halkları için kalıcı ve güvenilir barışı iyi mi sağlayacaklarına kendileri karar vermelidir.

Diplomata bakılırsa, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki uzlaşmanın temeli, başta üçlü açıklamalar olmak suretiyle Moskova’nın arabuluculuğuyla varılan anlaşmalardır:

“Moskova’nın misyonu,” temas noktaları bulmak “ve tarafları doygunluk edecek uzlaşmalara ulaşmaktır” görür”.

Moskova görüşmesini Meydan TV’ye değerlendiren politika bilimci Zaradusht Alizadeh, Putin’in tesirinin zayıfladığını söylemiş oldu:

“Vladimir Putin, Azerbaycan ve Ermenistan’ın uzlaşmakta olduğu inkar edilemez gerçeğine katılıyor. Rusya Devlet Başkanı, çatışmayı sürdürerek Bakü ve Erivan’ı etkilemenin mümkün olamayacağını anlıyor. İkincisi, Batı inisiyatif aldı.”

“Rusya’ya bunun bizi birbirimizle savaştırmaya yettiği söylendi”

Ona bakılırsa pozitif yönde olan bir şey de Azerbaycan ve Ermenistan’ın pozisyonlarının birbirine yaklaşmasıdır:

“Aslına bakarsak anlam ifade etmeyen ve ucuz alışverişi hesaba katmazsak Paşinyan ve Aliyev, Putin’in önünde tek bir pozisyon gösterdi. Bu, birbirlerinin topraklarının tanınması, sınırlandırılması, yolların açılması, Karabağ Ermenileri ile müzakerelere başlanmasıyla kendini gösterir.”

“Hareketin temeli Washington’da atıldı, Brüksel’de geliştirildi ve dün Rusya’ya bunun bizi birbirimize düşürmeye yettiği söylendi. Moskova görüşmesinden sonrasında tarafların ateşkesi bozmayacağını düşünüyorum. Ateşkes, her iki ülkenin silahlı kuvvetlerindeki casuslar tarafınca bozulabilir. Onlar da tutuklanmalı şundan dolayı ateşkesi bozmak için bir niçin yok.” Alizade ekledi.

Alizadeh’e bakılırsa mevcut durumda Rusya, Ermenistan’la ilgili bir şeyi elinde tutmaya çalışıyor:

“Moskova, Zangezur koridorunun yönetiminin Rusya’ya devredilmesini istiyor. Paşinyan buna katılmıyor ve gizlemeden yolların o devletin egemenliği olması icap ettiğini söylüyor. Bu, Ermenistan’ın Zangezur yolunu Rusya’ya vermeyi düşünmediği anlamına geliyor. Her halükarda Zengezur yolunun açılmasıyla ilgili antak kalma pozitif yönde, artık buna koridor ya da yol demek mühim değil. Zangezur yolunun Ermenistan’ın yetkisinde olması bizim için daha hayırlıdır. Bundan dolayı minik Ermenistan’da dil bulmak büyük Rusya’dan daha kolay.

Dün meydana gelen görüşmede bir değişim olmasına karşın Bakü ve Erivan’ın pozisyonlarının birbirine oldukca yakın olduğuna inanıyor:

“Şu anda her iki davetiye de birbirinin toprak bütünlüğünü tanıyor. Nikol Paşinyan da bundan sonrasında öteki meselelerin daha kolay ve süratli hale geldiğini söylemiş oldu. Sınırlandırma sürecinin de hızlandırılacağını düşünüyorum. Şimdi Dağlık Karabağ Ermenileri ile müzakereler Azerbaycan’a bağlı. Bakü, Anayasa çerçevesinde haklarını tanırsa, ülkenin imajı için iyi olur. Yozlaşmış ve aşırı varlıklı yönetici derslik, bölgede başka insanların yaşadığını anlamalı.”

“Azerbaycan’ın demokratikleşmesi şu anda bir ulusal güvenlik meselesidir. Ülke ne kadar demokratik olursa, devlet güvenliği de o denli sağlanır. Polis vatandaşı dövdüğü sürece, seçimlerde tahrifat yapılırsa, Aliyev ailesi ekonomiyi tekeline alırsa bu Azerbaycan için oldukca büyük kayıptır. Dünya kör değil, onlar her şeyi görüyor”, – Alizadeh o şekilde dedi.

Politika bilimci, Ermenistan’ın eski cumhurbaşkanları Koçaryan ve Sarkisyan’ın Paşinyan’a yönelik yürüttüğü kampanyanın ciddi sonuçlara ulaşacağına inanmıyor:

“Bu kişilerin hukuki savaşım potansiyeli zayıftır. Bundan dolayı halk savaşmak ve ölmek istemiyor. Ek olarak Karabağ mevzusu önemi sebebiyle Ermenistan’ın gündeminde 3. yada 4. sırada yer almıştır. Muhalefetin elinde bir tek Ermenistan’a ölümcül bir darbe olacak bir terör eylemi ve askeri darbe potansiyeli var. Bundan dolayı Rusya teröre ve askeri darbeye açıktan destek verecek fakat Batı karşı çıkacak. Bununla Ermenistan elindekileri kaybedecek. Aklı başlangıcında olanlar buna yanaşmaz.”

Brüksel ve Washington görüşmesi

14 Mayıs’ta Azerbaycan ve Ermenistan liderleri Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Charles Michel’in arabuluculuğunda Brüksel’de bir araya geldi.

Görüşmenin peşinden bir izahat meydana getiren Charles Michel Brüksel, müzakerelerden duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Açıklamada, liderlerin Cenup Kafkasya’da barışı tesis etme hazırlıklarını görüştükleri açıklandı.

“ABD’de sulh anlaşmasına ilişkin son pozitif yönde müzakerelerin peşinden Ermenistan ile Azerbaycan içinde kapsamlı bir sulh anlaşmasının imzalanması yönünde kesin adımlar atılması yönünde çabalar sürdürülmelidir. Charles Michel dedi.

1-4 Mayıs tarihlerinde Azerbaycan ve Ermenistan dışişleri bakanları Washington’da bir araya geldi.

ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, 4 Mayıs’ta düzenlemiş olduğu basın toplantısında, Azerbaycan ve Ermenistan’ın kalıcı bir sulh anlaşmasına doğru mühim ilerleme kaydettiğini beyan etti.

Çatışmanın kısa bir zamanı

Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Karabağ problemininin ilk aşaması 1988’de başladı.

Ermenistan’ın Azerbaycan’a toprak iddiasıyla süregelen ve 1994 senesinde imzalanan ateşkes anlaşmasıyla sonlanmış olan Birinci Karabağ Savaşı esnasında Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesi ve ona bağlı 7 ilçe işgal edildi.

Eylül 2020’de Azerbaycan ile Ermenistan silahlı kuvvetleri içinde 44 gün devam eden İkinci Karabağ savaşı sonucunda Azerbaycan, Karabağ’ın bir kısmı ve çevredeki 7 ilçeyi tekrardan denetim altına aldı.

Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya liderlerinin imzaladığı üçlü ortak bildiriyle çatışmaların durdurulmasının peşinden Karabağ’daki Laçin Koridoru ve temas hattına Rus sulh güçleri konuşlandırıldı.

Gelinen aşamada bölgede ateşkes sık sık ihlal ediliyor, hatta günlerce devam eden çatışmalar yaşanıyor.

Netice olarak, her iki taraf da kaybeder ve bunun için birbirini suçlar.