Surhandarya bölgesinin hokim emrini yerine getiren onlarca inşaat şirketi iflasın eşiğinde bulundu

Surhandarya bölgesindeki 62 inşaat şirketi iflasın eşiğindeydi. Girişimcilere göre bunun nedeni, bölgesel khokim Ulugbek Kasimov’un inşaat şirketlerini yüzlerce çok katlı konut ve okulu onarmaya zorlaması ve yapılan iş için onlara ödeme yapmamasıdır.

Yol inşaatı organizasyonları ve sosyal tesislerin inşaatçılarına göre, Ulugbek Kasimov’un Surhandarya bölgesinin hokim’i olarak atanmasının ardından “işleri düşmeye başladı.”

İnşaat kuruluşlarının başkanları, bir Özodlik gazetecisiyle yaptığı görüşmede, güvenlik nedeniyle isimlerinin açıklanmamasını istedi. Şikayetleri nedeniyle hocanın “başlarına bela açabileceğini” iddia ediyorlar.

Bu yılın başında Surhandarya bölgesinin hokim’i Ulugbek Kasimov, Denau bölgesindeki tüm inşaat kuruluşlarının başkanlarıyla bir toplantı yaptı ve onlara yüzden fazla çok katlı konut binasının yenilenmesi görevini verdi.

– 30 Ocak olduğunu tam olarak hatırlıyorum. Biz inşaat şirketlerinin başkanları bölge savcısı tarafından çağrıldık ve khokim ile bölge savcısının bizi aradığını bildirdik. Bizi Denau’ya götürdü. Bizi hangi konu üzerinde toplamaya karar verdiklerini bile bilmiyorduk. Bölgesel khokim’e geldiğimizde bize “her inşaat şirketinin bir evi elden geçirmesi gerektiğini ve işi tamamladıktan sonra parayı alacağını” söyledi. İşin uygulanmasının kontrolünü bölge savcısına devretti. Toplantı sonunda bölge savcısı evlerimizi böldü ve ardından tehdit etti: “Eğer bu işi yapmazsanız son beş yıldaki faaliyetlerinizi kontrol edeceğim, mutlaka bazı eksiklikler bulacaksınız, o zaman yapacaksınız. İnşaat şirketlerinden birinin başkanı Özodlik’e “Her şeyin parasını ödemek zorundayım ve aynı zamanda parmaklıklar arkasına geçmek zorundayım” dedi.

Girişimciye göre, bu tehditlerden korkan inşaatçılar kabul etti ve çalışmaya başladı. Sadece iki ay içinde Denau bölgesindeki çok katlı konut binaları tamamen yenilendi ve bu konuda Özbekistan 24 TV kanalında özel bir rapor hazırlandı.

“İnşaatçılar evleri yeniledi, her şirket bu evleri modern hale getirmek için 200 ila 400 milyon soum harcadı. En ilginç olanı ise hiçbir inşaat şirketine tek bir meblağ ödenmemiş olması ve TV raporunda toplam gider miktarının 15,1 milyar soum olduğu ve bunun 11,5 milyar soum’unun sponsorlar tarafından tahsis edildiği belirtildi. Tüm inşaat firmalarının yöneticileri bu haber karşısında hayal kırıklığına uğradı ve aldatıldıklarını anladılar. Surhandarya’daki inşaat şirketlerinden birinin başkanı, aynı şeyin Tirmez şehrinde de yaşandığını, oradaki inşaatçıların da “atıldığını” söylüyor.

İsminin gizli kalmasını isteyen başka bir inşaat firmasının başkanı Özodlik’e Ulugbek Kasimov’un özel projelerinin burada bitmediğini söyledi.

– Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev’in 13 Mart’ta Surhandarya bölgesine yaptığı ziyaretin ardından bölge khokim’i 62 inşaat firmasının başkanlarını bir araya getirerek onlara birçok vaatlerde bulunarak şunları söyledi: “Protokole göre size tesis tahsis ediyorum, 62 okul onarılması gerekiyor, artık gerekli miktarın yalnızca bir kısmı elimizde var, ancak size söz veriyorum ki ben bu pozisyonda olduğum sürece paranın geri kalanı kesinlikle size ödenecek. Eylül ayına gelindiğinde tüm okulları onardık ama bize hiç para ödemediler” diyor girişimci.

Bu okullar, Özbekistan Bakanlar Kurulu’nun 10 Nisan 2023 tarihli “Surhandarya bölgesindeki bazı sosyal tesislerin inşaat ve montaj çalışmalarının hızlandırılmasına ilişkin” kararına istinaden yenilendi. Yani bu okulların onarımı için devlet bütçesinden fon ayrıldı.

Ancak inşaatçılara göre projelerin devreye alınmasının üzerinden üç ay geçmesine rağmen sözleşmede belirtilen para kendilerine hiçbir zaman ödenmedi ve fonsuz kalan inşaat şirketleri kendilerini iflasın eşiğinde buldu.

– Bazı okullar için proje tahmini 4 milyar soum tutarken, yerel yönetimler inşaat şirketlerine sadece 1 milyar soum ayırdı. İnşaat şirketleri, tadilatların tamamlanması ve okulların Eylül ayına kadar hazır olması konusunda yoğun baskı altındaydı. Surhandarya’daki inşaat şirketlerinden birinin başkanı, bazı inşaat şirketlerinin başkanlarının kredi almaya zorlandığını, bazılarının okulları onarmak için gerekli parayı bulmak amacıyla arabalarını ve evlerini sattığını söylüyor.

Girişimcilere göre Surhandarya bölgesindeki okulların yenilenmesi için bütçeden para ayrıldı, ancak bunun nereye gittiğini kimse bilmiyor.

– Okulların onarımı hep devlet pahasına yapıldı. Bilmiyoruz, belki Ulugbek Kasimov bu parayı başka projelere yönlendirdi ya da birilerinin cebine girdi. Açık olan tek bir şey var ki, bölgesel khokim bize tutarın tamamını ödeyeceğine söz verdi. Ancak sözünü tutmadı. Çok katlı konut binalarının yenilenmesi için de bir kuruş ödemedi. Bu yüzden 400 milyon soum kaybettim. Sonuçta hukuk devletinde yaşıyoruz, kanunsuz insanların olduğu bir ülkede değil. İnşaat Bakanlığı ile de temasa geçtik ama bir sonuç alamadık; Bakan Botir Zakirov Taşkent dışına çıkmıyor” diye şikâyet ediyor Surhandarya’daki inşaat şirketlerinden birinin başkanı.

“Özodlik”, Surhandarya bölgesi Khokimiyat’ın basın servisine inşaat şirketlerinin iddiaları hakkında yorum yapma talebiyle bir mektup gönderdi. Ancak henüz bir yanıt gelmedi.

Özbekistan İnşaat ve Konut ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nda gazetecimizin telefonlarına kimse cevap vermedi.

Özbekistan’da yerel yönetimlerin girişimcileri masrafları kendilerine ait olmak üzere sosyal projeler uygulamaya zorlaması yeni bir haber değil.

Analistler bunu iş ombudsmanlığı kurumunun az gelişmişliğine bağlıyor.

Ancak Mayıs 2017’de Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına bağlı olarak ticari kuruluşların haklarının ve meşru çıkarlarının korunmasına yönelik Komiserlik kurumunun kurulmasından sonra bile durum değişmedi.