Fransa’dan sınır dışı edilen Özbek mülteci Muhsinjon Akhmedov, Kokand polis karakolunda soruşturma altında

Bu yıl 14 Kasım’da Fransa’dan Özbekistan’a sınır dışı edilen Mukhsinjon Akhmedov, Kokand şehrinin İçişleri Bakanlığı’nda soruşturma altında.

Özbekistan’da aşırı dincilik suçlamasıyla aranan 39 yaşındaki Akhmedov, Nisan 2020’de Montero kasabasında çıkan yangında yaşlı bir Fransız’ın hayatını kurtardıktan sonra Fransız basınının kahramanı oldu.

Binlerce Fransız, Montero Onur Madalyası ile ödüllendirilen bir Özbek mültecinin sığınma talebini destekledi, ancak onun desteğine yönelik bir dilekçe, Fransız göç yetkililerinin Akhmedov’u sınır dışı etme kararını değiştirmedi.

İnsan hakları aktivistleri, Mukhsinjon Akhmedov’un Fransa’dan işkencenin uygulandığı Özbekistan’a sınır dışı edilmesini uluslararası hukukun ağır bir ihlali olarak kınıyor.

14 Kasım’da Fransa’dan Özbekistan’a sınır dışı edilen 39 yaşındaki Muhsinjon Akhmedov’un annesi Hakimakhon Yunusalieva, Özodlik’e oğlunu hâlâ göremediğini söyledi.

Ona göre Muhsinjon, 15 Kasım’da Özbekistan’a varır varmaz Taşkent havaalanında kelepçelendi ve Kokand’a götürüldü.

– 15 Kasım sabahı cep telefonumdan bir çağrı aldım. Oğlum Muhsinjon aradı. Bana şöyle dedi: “Anne, havaalanındayım. Benim için endişelenme, ben iyiyim.” Daha sonra tanımadığım bir numaradan arandım. Tanımadığım bir adam bana şunları söyledi: “Oğlunuz Kokand’a götürülüyor teyze. Taşkent’e boşuna gitmemelisin” dedi ve telefonu kapattı. Kokand karakoluna gittim, orada bekledim, oğlumu kelepçeli olarak getirdiler. Onu uzaktan görünce oğluma doğru yöneldim ama onunla konuşamadım. Oğlumun yanında bulunan kolluk kuvvetleri bana “Teyze, yapamazsın” dediler. Daha sonra oğullarını binanın içine aldılar” diyor Khakimakhon Yunusalieva.

Dini aşırıcılık ve terörle ilgili bir dizi ciddi suç işlemekle suçlanan Mukhsinjon Akhmedov, Özodlik’in, Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyaev’in Özbekistan’da iktidara gelmesinden bu yana Fransa’dan Taşkent’e sınır dışı edildiği bilinen ilk mülteci.

Muhsinjon Akhmedov 2019’dan beri Fransa’da yaşıyor ve bu ülkeye sığınma talebinde bulundu. Daha önce Özodlik’e verdiği röportajda neden Özbekistan’ı terk etmek zorunda kaldığını açıklamıştı.

– Yaz aylarındaydı. Ramazan ayıydı. Sabah saat 5’te üç polis memuru evime geldi. Arama izinleri yoktu. Arama sırasında evimde hiçbir şey bulamadılar. Beni yakaladılar, götürdüler ve işkence yaptılar. Üç gün sonra serbest bırakıldım ve daha sonra bana vücudumda herhangi bir işkence izine rastlanmadığını belirten bir muayene raporu verdiler” dedi Muhsinjon Akhmedov.

Muhsinjon, serbest bırakıldıktan sonra İçişleri Bakanlığı, Devlet Güvenlik Servisi, Başsavcılık ve Ombudsman ile diğer kuruluşlara işkenceye ilişkin şikayette bulunduğunu da söyledi.

Memleketinde ev eşyası imalatçısı olarak çalışan Akhmedov, 2016 yılında Özbekistan’da kısa bir süre tutuklandıktan sonra yasadışı suçlamalarla arananlar listesine alındığını söyledi.

“Bu nedenle intikam amacıyla yerel kolluk kuvvetleri bana daha ciddi suçlar yüklediler. Hakkımdaki suçlamaları kabul etmiyorum, yanlış bir şey yapmadım. Sıradan bir ustabaşı olarak çalıştım ve her zaman işteydim. Ancak üst makamlara şikayetimden sonra beni terörist ilan ettiler” dedi Mukhsinjon Akhmedov Ozodlik’e.

Muhsinjon Akhmedov, 2016 yılında Özbekistan’da terörizm, yasaklı dini örgütlere üyelik ve kaçakçılıkla suçlanarak arananlar listesine alınmıştı. (159 uncu maddesinin 3 üncü kısmı, 244 üncü maddesinin 1 ve 2 nci bölümleri ve 246 ncı maddesinin 1 ve 2 nci bölümleri) Özbekistan Ceza Kanunu.

Muhsinjon Akhmedov aynı zamanda Fransa’da usta olarak da çalıştı. Ailesi, Özodlik’e bu ülkede çalışırken çekilen videoları sağladı. Ayrıca Fransa’nın Montero şehrinde Akhmedov bir kahraman olarak görülüyordu.

2020’de o ve diğer üç adam (hepsi mülteci) yaşlı bir adamı yanan evden kurtardı. Olay o dönemde Fransız basınında geniş yer bulmuştu.

Cesaretlerinden dolayı şehrin belediye başkanı her birine şahsen Montero Onur Madalyası takdim etti. Aktivistler, gönüllü kurtarıcıların mülteci olduğunu öğrendi ve onlara destek olmak amacıyla bir dilekçe hazırladılar ve bu dilekçe son üç yılda yaklaşık 30 bin kişi tarafından imzalandı.

Bir yıl sonra Akhmedov aniden Özbekistan’a sınır dışı edildi. Özbek mültecilerin haklarını savunan Fransa merkezli Orta Asya İnsan Hakları Derneği başkanı Nadezhda Atayeva’ya göre bu, uluslararası hukukun ağır bir ihlalidir.

Atayeva’ya göre Akhmedov’un memleketine dönmemesine ilişkin Avrupa Mahkemesi’nin iki kararı var. Bu kararlar Özbekistan’daki mahkumların hâlâ işkenceye maruz kaldığı gerçeğine dayanıyor.

Nadezhda Atayeva, artık Fransa’da Mukhsinjon Akhmedov gibi sığınma başvuruları reddedilen başka dindar mültecilerin de bulunduğunu ve onların gelecekteki kaderlerinin belirsiz kaldığını söylüyor.

İnsan hakları savunucularına göre Fransız hükümeti son yıllarda eski Sovyetler Birliği ülkeleri, Asya ve Afrika’dan gelen sığınmacılara karşı çok sert bir tavır takındı.

Bunlar arasında sığınma alanların sayısı her geçen yıl azalırken, memleketlerine sınır dışı edilenlerin sayısı ise tam tersine giderek artıyor.

Özbek sığınmacıların ve yurt dışındaki siyasi mültecilerin akıbetini izleyen insan hakları aktivistlerine göre, Özbek vatandaşlarının koruma arayışıyla anavatanlarına geri dönme vakaları son zamanlarda diğer Avrupa ülkelerinde de daha sık görülmeye başlandı.

Özbekistan’dan gelen dindar mültecilerin çoğu ülkeye varır varmaz havaalanında tutuklanıyor.