Mirziyaev’in Güneş Panelleri: Zorunluluk mu Tekel mi?

Özbekistan’da kamu kurumları, hastaneler, okullar ve özel tesislere güneş paneli kurulması için kampanya devam ediyor.

Özodlik’in yazı işleri müdürlüğü ile temasa geçen girişimcilere göre, tüm kamu ve özel tesislerde güneş panellerinin montajı yerel khokimlerin katı emriyle gerçekleştiriliyor.

Devlet tesislerine güneş panellerinin montajı bütçe pahasına yapılır ve girişimciler masrafları kendilerine ait olmak üzere güneş panelleri kurarlar.

Güneş paneli takmak istemeyen marketlerin elektriği kesiliyor. Ürünler atıl buzdolaplarında ve derin dondurucularda bozulmakta ve bunun sonucunda girişimciler ağır kayıplara uğramaktadır.

Girişimcilere göre, güneş panellerinin montajı için yalnızca khokimiyatlar tarafından tavsiye edilen işletmelerle bir anlaşma yapmaya zorlanıyorlar.

Aynı zamanda Çin’den ithal edilen bu güneş panellerinin uzun ömürlü olacağı konusunda da kimse garanti vermiyor.

Girişimcilere göre bu olay, Başkan Mirziyoev tarafından başlatılan önceki tüm etkinlikler gibi bir kampanya ve elektrik kesintisi sorununu çözemeyecek, yalnızca hükümete yakın bazı tekelcilerin çıkarlarına hizmet edecek.

Fergana kentinin birçok devlet kurumuna güneş panelleri kuruldu. Kurulumlarının maliyeti devlet bütçesinden karşılandı.

Şimdi khokimiyat, girişimcilerden güneş panelleri kurmalarını istemeye başladı. Bu, iki bağımsız kaynak tarafından Ozodlik’e bildirildi.

İsminin açıklanmasını istemeyen yerel girişimcilerden Ozodlik ile yaptığı görüşmede, güneş paneli takmayı reddeden girişimcilerin dükkanlarının elektriğinin kesildiğini söyledi.

– Khokimiyat’tan böyle bir emir geldi, çoğunlukla elektrik şebekesinden geliyorlar ve onları güneş panelleri kurmaya zorluyorlar. Biz de onlara “Acele etmeyin, bu panelleri kurmanın bize bir faydası olur mu, yoksa gereksiz masraflar mı çıkarırız hesaplayalım” diyoruz. Ama bizi dinlemiyorlar ve hala elektriğimizi kesiyorlar. Sonuç olarak, donduruculardaki birçok ürünümüz erir ve bozulur. Bunu üç dört kez yaptılar. Girişimci, sonunda bu güneş panellerini kurmak zorunda kaldık diyor.

Ona göre 1 kW enerji üreten bir güneş paneli kurdu.

“Böyle bir güneş panelinin kurulumu bize 15 milyon som’a mal oldu. Bankadan %24 kredi çekmek zorunda kaldık. Hokimiyat’ın bizim için güneş panelleri kuracak tanıdık bir şirketi olduğu söylendi. Ancak bu şirket çok fazla şey istedi. Piyasadaki ustaları bulup kendimiz monte ettik. Sadece bir buçuk saat süren pili koydular. Ve daha büyük ve daha pahalı bir pil alırsanız, sadece ampulün kendisi için sadece 2-2,5 saat dayanır, ”diyor bir Fergana girişimcisi Özodlik’e.

Aslında khokimiyat’ta bile tüm bunlardan memnun olmadıklarını söylüyor.

– Hokimiyat’ta bir arkadaşım bana kendilerinin güneş panellerinin zorla kurulmasına karşı olduklarını söyledi. Ancak sözde Taşkent’ten bir emir aldığını ve bunu yerine getirmekten geri kalamayacaklarını söylüyor. Bu nedenle tüm yerel girişimciler bu güneş panellerini kurmak zorunda kalıyor, aksi takdirde mağazalarının elektriği kesiliyor” dedi.

Adını vermek istemeyen Fergana şehri hokimiyatından bir yetkili, Özodlik’e girişimcilerin güneş panellerinin verimsizliğinden şikayet ettiğini söyledi.

– Ben de böyle bir etkinliğe katıldım. Bir kantini ziyaret ettik. Beş kilovata ihtiyaç vardı. Hesapladık ve maliyeti 110 milyon som oldu. Şimdi bakın 40 yıllık elektriğin maliyetini hesapladığımızda maliyet 70 milyon som civarındaydı. Hibrit invertörlerinin maliyeti 1.000 doların üzerinde, bu iki yıl için bile yeterli değil. Panellerin maliyeti 600-700 dolar. En ucuz pillerin maliyeti 80-90 dolardan, pahalı olanların maliyeti 700 dolara ulaşıyor. Sadece iki yıl garanti veriyorlar. Şu anda bu sadece kârsız değil, aynı zamanda maliyeti de karşılamıyor. Khokim belediyesinden güneş panelleri kurmayı reddeden tesislerin elektriğini kesmek için sözlü bir emir var. Güneş panelleri artık tekel oldu, birileri onları getirdi ve şimdi nüfusa satılması gerekiyor” dedi.

Girişimciye göre güneş panelleri bu işin uzmanları tarafından değil, bununla hiçbir ilgisi olmayan tedarikçiler tarafından kuruluyor.

– Bölgede bakım için yerel elektrikçi tutan 4-5 tedarik şirketi buldular. Sadece panelleri katlayan bir kaynakçı ve onları birleştiren bir montajcı var. En az 5-6 yıl garanti ve sorumluluk yoktur. Bütün bunlara kampanya denir. Yerel girişimciler bir şey yapamıyor, sadece karşılaştıklarında şikayet ediyorlar. Hocaya şikayet ederseniz, size hemen şunu söyleyecektir: “Cumhurbaşkanının politikasına karşı mısınız? Bu Başkan’ın emridir!”

Davletov.uz Telegram kanalı, Fergana bölgesine bağlı Bağdat ilçesindeki anaokulu çalışanlarına da evlerine güneş panelleri kurma talimatı verildiğine dair bir mesaj yayınladı.

Adının açıklanmasını istemeyen Kaşkaderya bölgesindeki bir devlet kurumunda çalışan bir uzman, güneş paneli montajcıları arasında seçim yapılmamasının da sektörün bir tekelin elinde olduğunu gösterdiğini söyledi.

– Bir arkadaşım Acil Durumlar Bakanlığı’nda çalışıyor. Bu nedenle, güneş panellerinin devlet kurumlarına herhangi bir talep olmaksızın “yukarıdan” siparişle toplu olarak kurulduğunu söylüyor. Okullar, kreşler, hastaneler vb. Sonuçta bu para devlet bütçesinden alınıyor. En ilginç olanı ise tek bir tedarikçinin olması ve herkesin sadece onunla sözleşme yapması. Hokimiyat toplantılarına katılan girişimciler, tedarikçi açısından rekabet eksikliğinden şikayetçi. Ancak hokim, rekabet olmaması gerektiğini, panelleri yalnızca bir tedarikçinin kurması gerektiğini söylüyor. Halk arasında cumhurbaşkanının damadının bu güneş panellerini getirdiği ve khokimlere onları satmaları talimatı verildiği söyleniyor” dedi.

Bu yıl 16 Şubat’ta Özbekistan Devlet Başkanı Shavkat Mirziyoyev’in “2023’te yenilenebilir enerji kaynaklarının ve enerji tasarrufu teknolojilerinin getirilmesini hızlandırmak için önlemler hakkında” bir kararı imzaladığını hatırlayın.

20 Şubat’ta cumhurbaşkanı kararıyla kurulan Yashil Energiya (“Yeşil Enerji”), Mart ayında kamu sektörü tesislerine ve devlet kurumlarına küçük güneş panellerinin kurulumu için yaklaşık 2 trilyon som karşılığında en iyi teklifleri seçti.

Bu ihaleleri, isimleri kamuoyu tarafından bilinmeyen çok sayıda LLC’nin kazandığı bildirildi.

Bu yıl temmuz ayında yapılan yüzlerce ihaleyi inceleyen Kun.uz yayını şüpheli durumları ortaya çıkardı.

Bazı ihalelerde ise tamamen farklı bir alanda uzmanlaşmış firmalar kazandı. Ancak bu alanda deneyim kazanmış firmalar, düşük fiyat vermelerine rağmen kaybedenler arasında yer aldı.

İhalede olası bir sahtekarlık, milyarlarca som değerindeki güneş panellerinin kurulum ve garanti hizmeti kalitesini sorgulatıyor. Ayrıca, bütçe fonlarının bir yolsuzluk planı yoluyla zimmete geçirilmesi hakkında rahatsız edici soruları gündeme getiriyor.

Yayının soruşturulmasında güneş panellerinin montajı için ihalelerin tarafsız bir şekilde yürütülmesi sorgulanmış olmasına rağmen, yazarları bu panellerin Özbekistan’a hangi ülkelerden ve kim şirketlerinden ithal edildiği ve ayrıca bu panellerin ithal edilip edilmediği sorularına değinmediler. ürünlerin kalitesi gerekli gereksinimleri karşılamaktadır.