Sadece 1 000 ton çay üretimimiz var – Artık faydalı alanlar ekilmiyor
Azerbaycan’da bu yılın Ocak-Nisan döneminde 3.924,4 ton çay üretildi. Bu, Devlet İstatistik Komitesinin bilgilerinde belirtilmiştir. Geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında üretim 542,8 ton yani yüzde 16,1 arttı. Geçen yıl Ocak-Nisan döneminde 3.381,6 ton çay üretildi. Çay üretimimizdeki artış olumlu bir trend. Bu alanda gelecekteki beklentilerimiz nelerdir?
Tarımsal Araştırma Merkezi Müdürü Firdovsi Fikretzade’ye göre artış, işleme sanayimizle ilgili: “Rakamlarda gösterilen ithal bir ürün. Çünkü ülkede sadece 1000 ton çay üretiyoruz. İstatistikler işleme sektörüdür. Biz çay kurutuyoruz. 14.000 ila 15.000 ton kadarını ihraç ediyoruz, geri kalanı ihtiyacımızı karşılıyor.”
Meyve ve Çay Tarımı Bilimsel Araştırma Enstitüsü Lenkeran Çay Şubesi Müdürü Farman Abdullayev, çay üretimindeki artışın birçok faktöre bağlı olabileceğini söyledi: “Bunlardan biri çay tarlalarının üretimi. Çünkü yeni plantasyonlar açıldı. Kuruldu, tarlalar ekildi ve artık ürün vermeye başladı. Mesela 4 – 5 yıl önce dikilen tarlalarda yeni mahsuller çıkıyor. İkinci sebep ise mayıs ayındaki yağışların olumlu etkisi oldu. Mahsulün olgunlaşması Bağıl nem çok önemlidir. Bağıl nem ne kadar yüksekse (75 ile 80 arası), çay için o kadar iyidir.”
F.Abdullayev’e göre çay yetiştiriciliğine gösterilen özen her geçen gün artıyor: “Devlet halihazırda yeni dikilen çay tarlalarının her hektarı için 12.000 manat sübvansiyon ayırdı. Bu da çiftçiler arasında söz konusu alana ilgi uyandırıyor. Sübvansiyonların tahsisi daha da önem kazanacak. Verimliliğin artmasına ve yeni plantasyonların kurulmasına olumlu etki eder.” .
Uzman, bu alanda üretimin daha da artırılması için bazı şeylerin yapılması gerektiğine dikkat çekti: “Küçük çiftliklerin bir dernek çatısı altında toplanması, özel ya da devlet desteğiyle küçük üretim kapasiteli fabrikaların kurulması gerekiyor. Çalışmıyor, dışarıdan çay da almıyor. Elimizdeki fabrikalar Sovyet döneminden kalma, küçük çiftlikler istediği zaman çay toplayıp dağıtamıyor. Ama küçük fabrikalar varsa çiftçiler de yapabiliyor. 100 kilo çayı işleyebilirler. Küçük çiftçiler büyük fabrikalarla sözleşme yapar. Fiyat firmalar ne isterse o olur. Birkaç küçük fabrika var ama onlar da kendi çaylarını üretiyorlar.”
Uzmana göre çayımızın kalitesini düşüren pek çok nokta var: “Büyük fabrikalarla çalışırken toplam hasatı beklemek zorundasınız. Çay en fazla 10-20 gün içerisinde üretilmesi gereken bir üründür. Yeşil çay hasat edildiğinde fabrikaya vermelisiniz çünkü bırakılırsa bozulur. Her mahsulün aynı anda olgunlaşmadığını dikkate almalıyız. Çayın kalitesi düşüyor ama günlük 200-250 kg işleme kapasitesi olan küçük fabrikalar varsa bu çay tarımının gelişmesine büyük ivme kazandıracaktır” dedi.
Çiftçilerin ödeme konusunda yaşadıkları zorluklara da değinen Müdür, “Köylüler ürünlerini çok daha ucuza satmak zorunda kalıyor. Fabrikalar birinci türden çayın 1 kilogramını 1,5 manat karşılığında kabul ediyor. Sonraki hasatlarda fiyatı 1 manat 30” Hektar çay tarlası varsa mevcut alım fiyatının çiftçiye faydası yok, bu tutarla yıllık ihtiyacını karşılayamıyor.
Azerbaycan’da kaliteli çay bulunduğunu ancak şartların olmadığını belirten F.Abdullayev, “Ülkemizde çok kaliteli çaylar var. Kaliteli damya çayının yetiştiği dağlık alanlarımız var. Gübre verilmiyor, Sulamaya gerek yok. Doğanın yetişmesi için her türlü şart var ama o bölgelerden ürünü fabrikalara ulaştırmak da mümkün değil. Üstelik işçilerin maaşı da 20 kuruş bile değil. Bahsettiğim sorunlardan dolayı artık verimli tarlalar ekilmiyor.”
F.Abdullayev’e göre çay tarımının geliştirilmesi için bir devlet programı hazırlanmalı: “Bu program kapsamında hem ürünün taşınması, işleme fiyatının arttırılması, hem de küçük fabrikaların inşası gerçekleştirilmelidir. Bunlar Çiftçilere uygun şartlarda fabrika kurma fırsatı verilmeli. Herkese fabrika kurulmalı, körü körüne satın alınacak, pahalı olacak. Ama devlet tarafından bir program geliştirilirse etkisi daha iyi olur. “
