Azerbaycan neden AKPM’ye davetiye göndermedi?
Uzmanlar durumun daha da kötüleşeceğini düşünüyor
Resmi Bakü, 1 Eylül’de yapılacak olağanüstü parlamento seçimlerini gözlemlemek için Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’ne (PACE) bir davet göndermedi.
Dışişleri Bakanlığı Resmi Temsilcisi Aykhan Hacızade bu durumu “Turan”a bildirdi. verilmiş
Aykhan Hacızade kararın gerekçeleri hakkında yorum yapmadı. A. Hajizadeh, seçimlerin izlenmesi için AGİT, BDT, İslam İşbirliği Teşkilatı, GUAM, Şanghay İşbirliği Örgütü ve Türk Devletleri Teşkilatı’na davet gönderildiğini söyledi.
Azerbaycan, PACE heyetini bu yıl Şubat ayında yapılan olağanüstü cumhurbaşkanlığı seçimlerini gözlemlemeye davet etmedi.
Demokratik Güçler Uluslararası İlişkiler Ulusal Konseyi Milletvekili Gültekin Hacıbeyli, Meydan TV’ye davet edilenler arasında AGİT dışında Avrupalı bir kuruluşun bulunmadığını, listede BDT, İslam İşbirliği, Şanghay İşbirliği, Türk Devletleri kuruluşları ve diğer kuruluşların yer aldığını söyledi:
“Bu örgütler demokratik standartlara uymuyor. Mesela Bağımsız Devletler Topluluğu heyeti 30 yıldır Azerbaycan’daki seçimleri gözlemliyor ve kural olarak mükemmel olduğuna dair bir açıklama yayınlıyorlar. Bu açıklamaların tezleri değişmedi. Bu nedenle bu örgütlerin tutumunu ciddiye almıyorlar.”
Gültekin Hacıbeyli, AGİT’e sadece Avrupalı kuruluşlardan davetiye gönderilmesinin nedeninin bilindiğini söyledi:
“Çünkü AGİT tarafından gözetilmeyen bir seçim dünyada seçim olarak kabul edilmiyor. Öyle görünüyor ki, iktidar rekabetin olmadığı bir seçimde seçim benzeri bir imaj yaratma yanılsamasına sahip. Aksi takdirde AGİT daveti gönderilmezdi.”.
“Aslında hükümetin politikasında önemli bir paradoks yok. Son yılların politikası Batı karşıtlığına ve Avrupa değerlerinin reddine dayanıyordu. Şubat seçimlerinin ardından İlham Aliyev’in yemin töreninde yaptığı açıklamayı hatırlamak yeterli. Ancak Avrupa-Atlantik bölgesine entegrasyon Azerbaycan’ın dış politika doktrininde kendine yer buldu. – Gültekin Hacıbeyli dedi.
Ona göre mevcut politika, insan haklarının gözetilmediği bir ortama yol açma girişimidir ve bu genel bir bağlam olmakla birlikte, Azerbaycan heyetinin AKPM’den ihraç edilmesinin de rolü vardır:
“Heyetimiz tatsız bir şekilde örgütten ihraç edildi, ancak suçlu AKPM değil, Resmi Bakü’nün anti-demokratik politikası ve otoriter rejimidir. Ülkede 300’den fazla siyasi tutuklu varsa, seçim kurumu yıkılmışsa, belediyeyle ilgili verilen taahhütler yerine getirilmiyorsa tavır ne olmalıdır? Üstelik Frank Schwabe’nin açıklaması AKPM’nin genel duruşudur ve bu hamleyle Azerbaycan’ın Konsey’e dönme şansının kalmadığını ifade etmiştir.Hacıbeyli ekledi.
Gültekin Hacıbeyli de retorik bir soruyu gündeme getirdi:
“Normal bir seçime hazırlanmayan, aslında özel seçim yapmaya çalışan hükümet, Azerbaycan heyetini oluşturan Konseyi neden davet etsin? Çünkü bu, hükümetin Batı’dan uzaklaşma politikasıyla tamamen tutarlıdır. Dolayısıyla Dışişleri Bakanlığı’nın davet mektubu göndermemesine şaşırmadım çünkü bu, devam eden politikanın bir parçası.”
Sivil Haklar Enstitüsü Başkanı Beşir Süleymanlı, Şubat ayında yapılan olağanüstü cumhurbaşkanlığı seçiminde AKPM’ye herhangi bir davetiye gönderilmediğini anımsatarak, sorunun Resmi Bakü ile Avrupa Konseyi arasındaki “soğukluktan” kaynaklandığını söyledi:
“Azerbaycan hükümetinin Hankendi’nin toprak bütünlüğünü yeniden tesis ettiğini açıklamasının ardından AKPM, hükümetin taraflı olarak nitelendirdiği kararlar yayınladı. Bundan sonra cumhurbaşkanlığı seçiminde Avrupa Konseyi’ne davetiye gönderilmedi. Bu durumda Ocak ayında heyetin yenilenmesi süreci gerçekleşmedi. Şu anda bile ilişkiler kötü.”
Azerbaycan’ın hâlâ konseyin üyesi olduğunu kaydeden Beşir Süleymanlı, Avrupa yapılarıyla işbirliğinin devam etmesi gerektiğini vurguladı.
“Çünkü parlamentonun onayladığı bazı yükümlülükler var. Bu yüzden davetiye gönderilmesi gerekiyordu. Elbette AGİT ve ardından AKPM seçimlerin değerlendirilmesi konusunda ciddi bir kurumdur. Elbette bu sahne ilişkilerin bozulduğunu gösteriyor. Seçimlerden sonra AKPM’ye tekrar heyet gönderilmeli, mevcut ilişkiler açısından Azerbaycan’ın mandasının onaylanıp onaylanmayacağını söylemekte zorlanıyorum.
24 Ocak’ta Azerbaycan’ın Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi heyeti, AKPM ile işbirliğini ve örgüte katılımını süresiz olarak askıya alma kararını açıkladı.
Azerbaycan’ın Avrupa ile ilişkileri ne zaman başladı?
Azerbaycan ile Avrupa Konseyi arasındaki ilişkilerin tarihi 1992 yılında başlamıştır.
Aynı yılın 24 Ocak’ta Azerbaycan Parlamentosu “özel davetli misafir” statüsünü almak için Avrupa Konseyi’ne başvurdu.
17-18 Mart 1996’da Azerbaycan, Avrupa Konseyi Kanunu ile Avrupa Demokrasi Komisyonu’na üye oldu.
13 Temmuz 1996’da Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne bir mektup göndererek, Azerbaycan’ın Avrupa Konseyi’nin tam üyesi olarak kabul edilmek ve Avrupa Konvansiyonu’na katılmak istediğini belirtti. Diğer üye ülkeler gibi İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunması.
20 Ocak 1998’de Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev “Azerbaycan Cumhuriyeti ile Avrupa Konseyi arasında işbirliğinin derinleştirilmesi ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Avrupa’daki çıkarlarının korunmasına yönelik tedbirler hakkında”, 21 Ekim 1999’da “Azerbaycan Cumhuriyeti’nin organizasyonel garantisi hakkında” Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Avrupa Konseyi’nde temsili” emrini çıkardı.
26-28 Haziran 2000 tarihlerinde AKPM’nin bir sonraki oturumunda Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Avrupa Konseyi’ne tam üyeliğe kabulü konusunda olumlu görüş bildirildi.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 7-9 Kasım 2000 tarihlerinde yapılan toplantısında “Azerbaycan’ın Avrupa Konseyi’ne üye olmaya davet edilmesi” başlıklı 14 sayılı Karar kabul edildi.
Nihayet 17 Ocak 2001’de Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin temsilciler düzeyinde yaptığı toplantıda Azerbaycan’ın Avrupa Konseyi’ne tam üye olarak kabul edilmesi kararı alındı.
