Küresel ısınmadan en çok dünyanın dönüş hızı etkileniyor
“ETH Zürih” araştırmacıları, Dünya kutuplarının uzun süreli hareketinin nedenlerini ilk kez tam olarak açıklayabildiler ve iklim değişikliğinin, gezegenin dönüş hızını Ay’dan daha fazla etkilediğini kaydettiler.
Küresel ısınma ve Grönland ile Antarktika buz tabakalarının erimesi, su kütlesinin kutup bölgelerinden ekvator bölgelerine yeniden dağıtılmasına yol açarak Dünya’nın dönüşünü değiştirir.
Uzay jeodezisi profesörü Benedikt Soya, bu olguyu önce kollarını vücuduna yakın tutan, sonra uzatan bir artistik patinajcı örneğiyle açıklıyor. Sonuç olarak hızlı dönüş yavaşlar. Fizikte buna momentumun korunumu yasası denir. Sonuç olarak iklim değişikliği saniyenin kesirleri kadar da olsa günün uzunluğunu artırıyor.
ETH’den bir araştırmacı ekibi, iklim değişikliğinin günün uzunluğunu birkaç milisaniye artırdığını gösteren iki çalışma yayınladı. Kutuplardan alçak enlemlere doğru akan su, gezegenin dönüşünü yavaşlatır. İklim değişikliği aynı zamanda Dünya’nın dönme eksenini de etkileyerek eksenin yüzeyle kesiştiği noktaları değiştirir.
Ayrıca buzun erimesi nedeniyle Dünya içindeki hareketler de dönme eksenini değiştirir. Mantonun derinliklerinde, yüksek basıncın bir sonucu olarak kayaların viskoz hale geldiği yerlerde uzun süreli yer değiştirmeler meydana gelir. Dünyanın sıvı metal çekirdeğindeki sıcak akımlar manyetik alanı ve kütle değişikliklerini de etkiler.
Yapay zeka yöntemlerini ve fiziksel sinir ağlarını kullanan araştırmacılar, Dünya’nın yüzeyinde, mantosunda ve çekirdeğinde çeşitli süreçlerin etkileşimini simüle edebildiler. Bu modeller, Dünya’nın kutuplarının 1900’den bu yana nasıl değiştiğini gösteriyor ve gelecekteki değişiklikleri öngörüyor.
Profesör Soya ve ekibi, Dünya’daki süreçlerin birbiriyle bağlantılı olduğu ve birbirini etkilediği sonucuna vardı. İklim değişikliği Dünyanın dönme eksenini değiştiriyor ve bu değişiklikler gezegenin çekirdeğinin dinamiklerini bile etkileyebilir. Ancak keşiflerin önemine rağmen bu değişikliklerin etkisi önemsizdir ve bir tehdit oluşturmamaktadır.
Nizami Bağırov
