Eski ve yeni yaratılan uzmanlıklar – Çağ ne gerektiriyor?

(Yazı “Bilimsel-kitlesel, kültürel-eğitimsel, eğitimsel programların hazırlanması” konulu hazırlanmıştır)

21. yüzyılda bilim ve teknolojide yaşanan yeni devrimler, yeni ve farklı uzmanlıkların da ortaya çıkmasına neden olmuştur. Günümüzde her geçen gün gelişen teknolojik toplumlarda, çağın talebine uygun olarak yaratılan işlere yönelik yeni uzmanlıkları tamamlamış uzmanlara ihtiyaç duyulmaktadır.

Tüm dünyayı ilgilendiren bu konu ülkenizde de güncelliğini koruyor. Bu bağlamda sıklıkla çeşitli bilimsel konferanslar düzenleniyor, üniversitelerde yeni uzmanlıklar yaratılıyor. Özellikle bilgi teknolojisi odaklı uzmanlıklara olan talebin şu anda arttığı söyleniyor.

Bir akademik yıl çoktan sona erdi, başvuranlar okullar için sınavlara girecek ve bir süre sonra uzmanlık alanı seçecekler. Bazı başvuru sahiplerine ve ebeveynlerine, şu anda zamanın talebine göre uzmanlık seçmek istedikleri söyleniyor. Ancak pek çok uzmanlığın olmayışı hala seçim yapmayı zorlaştırıyor.

Bir süredir Bilim ve Eğitim Bakanı Emin Amrullayev de bir konuşmasında çağın gereklerine göre yeni uzmanlıklar yaratılması gerektiğine değinmişti.

Peki bugün üniversitelerde hangi yeni uzmanlıkların yaratılması gerekiyor?

Gaybarinfo’ya konuşan eğitim uzmanı Elmin Nuri, aralarında Bilim ve Eğitim Bakanı Emin Amrullayev’in de bulunduğu son birkaç ayda düzenlenen konferans, forum, resmi ve gayri resmi etkinliklerde diğer yetkili kişilerin ve eğitimcilerin eğitim alanında yeni uzmanlıklar yaratmanın önemini vurguladığını söyledi. Azerbaycan üniversiteleri:

“Ancak Bilim ve Eğitim Bakanlığı’ndan, yeni uzmanlıklar eklenmeden önce halihazırda öğretilen BT tabanlı uzmanlıkların öğretilmesinin yeterliliği hakkında bize bilgi vermesini rica ediyorum. Bu uzmanlıkların işgücü piyasasının taleplerini ne kadar iyi karşıladığı, pratikliği , üretime uygulanma göstergeleri vb. Yeni uzmanlıklardan bahsedelim. Bulanık mantığın ayrı bir konu olarak öğretilmesi gerekiyor. Bu göreceli bir kavram olduğu için tam olarak hangi dönemin bittiğini söyleyemeyiz ve bunun için de yapılması gerekir. 80’li yılların bilimsel manzarasını taşıyan, günümüz için işlevsel olmayan uzmanlıkların üniversitelerden kaldırılması gerekiyor.

Uzmana göre, üniversitelerde çağın gereklerine uygun uzmanlıkların oluşturulmasına yönelik yapılan öneriler yeni ve beklenmedik fikirler değil:

“Dünya eğitimine, dünyanın çağdaş gelişme parametrelerine, arz-talep ilkelerine, iş piyasasının gereksinimlerine ayak uydurmak için yükseköğretim kesimine yeni uzmanlıkların gelmesi bekleniyor. Bu her zaman böyle oldu. Çünkü Örneğin, Sovyet döneminde kimya ve kimyaya dayalı uzmanlıklar üniversitelerin ana hedefi haline geldi. O zamanlar kimya mühendisliği, biyokimya ve kimyasal süreçlerle ilgili diğer uzmanlıklar gibi bu uzmanlıklar yeni kabul ediliyordu. Akademisyen Ali Guliyev Katkı Maddeleri Enstitüsü. Petrol ve Kimyasal Prosesler Enstitüsü ile Kataliz ve Anorganik Kimya Enstitüsü, Bilim ve Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.

Muhatabımız, bugün 21. yüzyılın talebinin tartışmasız olarak bilgi teknolojileri yönünde olduğunu ancak dünyanın birçok ülkesinden farklı olarak bu yönde kaliteli personel sıkıntısı yaşadığımızı vurguluyor:

“Her yıl çok sayıda genç bilişime dayalı uzmanlık alanlarından mezun oluyor. Geçen yıl devlet emriyle veya ücretli olarak en çok planlanan kontenjanlar bu uzmanlıklara ayrıldı. Diğerleriyle karşılaştırıldığında, aşağıdaki uzmanlık alanlarında planlanan kontenjanlar artırıldı: Bilgisayar mühendisliği, bilgi güvenliği, otomasyon ve programlama yani 4 yıl sonra personelin çoğunluğu bu alanlarda olacak, yapay zeka çağı bu personele daha çok ihtiyaç duyuyor. Amerika ve Türkiye’de hemen hemen her alanda çalışıyorlar, bu alanlarda bilişim uzmanına ihtiyaç var, o alanlarda hakim konumdalar. Yakın gelecekte bu uzmanlıklara olan talebin derecesi daha da artacaktır. İstesek de istemesek de yapay zekanın gerekliliklerini ve mekanizmalarını istemeden öğreneceğiz. Tıpkı günümüzde olduğu gibi hemen hemen çoğu insan rahatlıkla sosyal ağları kullanabiliyorken, 20 yıl önce bu insanlara tuhaf geliyordu. Günümüzde hem 80 yaşındaki bir insan hem de 8 yaşındaki bir çocuk Facebook dahil birçok sosyal ağı kullanıyor. Çok yakın gelecekte yapay zekanın zamana, çevreye ve duruma göre dikte ettiği bazı konular var. Özelliklerini herkese gösterebilecek. Bu nedenle üniversitelerde yapay zeka ve bilişim tabanlı uzmanlıkların daha fazla yaygınlaştırılmasına, bunların sadece teorik ve temel temelde değil, pratik uygulama mekanizmalarıyla düzenlenmesine büyük ihtiyaç var. “

“Bugün üniversitelerimizde 12-13 tane bilişim temelli ana dal veriyor. Ancak onların teorilerinin çoğu temel nitelikte ve birçoğu da bu yönlerden sapmıyor. Bilişim dallarında okumak isteyen ve üniversitelere kabul edilen gençler Çok yüksek puanlar alan bu dal, büyük paralar ödüyor ve pahalı kurslara gidiyor. Bu doğru değil. Ama teoriyle yetinmek doğru değil.” Nuri.

Günay Ilgargizi

Materyal Azerbaycan Cumhuriyeti Medya Geliştirme Ajansı’nın mali desteğiyle hazırlandı.