“Salimbai” ve “Gafurbai” başlarının üzerinde kara bulutlar toplandı. Mirziyaev “sokağı” kapatmayı taahhüt etti mi?

“Bakhti Taşkent”, “Saidaziz tıp kasabası”, Salimbay, Gafurbay…

En çok Taşkent çayhanelerinde duyulan bu isimler son günlerde yerel basının da dikkatini çekti.

Bunun nedeni ise Taşkent’te Özbekistan’ın suç dünyasına yönelik başlayan büyük çaplı baskınlardı.

Özbekistan kolluk kuvvetleri bu operasyonu “suç durumunu iyileştirmeye yönelik operasyonel ve önleyici tedbirler” olarak adlandırıyor.

Yerel basın da “sokağa” karşı savaşıyor.

Özbek sosyal medyasında merhum Cumhurbaşkanı İslam Kerimov’un 1990’ların başında mafyaya yönelik şiddetli baskısına benzetilen tutuklamaların kesin boyutu bilinmiyor.

Ayrıca getirilen suçlamalar ve mağdurlar hakkında da kesin bir bilgi yok.

Sosyal ağlar, suç dünyasının temsilcilerinin tutuklanmasına farklı tepki gösterdi – eğer biri yasanın nihayet gücünü gösterdiğini yazarsa, o zaman bir başkası kolluk kuvvetlerinin kanunsuzluğu ve “sokak adaleti” hakkında yazıyor.

Genel adı “sokak” olan gayri resmi yapıların kenarlarının nerede başlayıp nerede bittiği bilinmiyor.

Örneğin, dün doğrulanmamış bilgilere göre arananlar listesine alınan Gafur Rakhimov, sadece birkaç gün önce Taşkent’teki uluslararası bir boks turnuvasında küçük damadı ve oğluyla aynı sıraya oturdu. Başkan Shavkat Mirziyaev, Otabek Umarov ve Miralisher Mirziyaev.

Gafur Rakhimov’un, organize suç örgütü “Kardeşlik Çemberi”nin bir üyesi olarak ABD’de uluslararası arananlar listesine alınması, onun Özbekistan’daki faaliyetlerini ve imajını etkilemedi.

Özbek basını onu “büyük iş adamı” ve “hayırsever” olarak nitelendiriyor.

Özbekistan kolluk kuvvetlerinin aleyhinde ön soruşturma yürüttüğü “Salimbay” ve “Salimboyvachcha” yani zengin adam Salimbay olarak bilinen bir diğer Özbek işadamı Salim Abduvaliev de Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyaev’in aktif destekçilerinden biri. 2016 cumhurbaşkanlığı seçim kampanyası sırasında Şavkat Mirziyaev’in resminin yer aldığı ve “Başkanım” yazan bir tişört giydi ve “Mirziyaev’i düşmanlarından koruyacağına” söz verdi.

Yetkililer, Salim Abduvaliev’in ön soruşturma kontrolüne dahil olduğu ve Gafur Rakhimov’un arananlar listesine alındığı bilgisini henüz doğrulamadı. Amerikalı diplomatların bir zamanlar “Özbek mafyasının patronları” dediği bu iki tartışmalı isim hakkında resmi bir bilgi bulunmuyor.

Salim Abduvaliev’e yakın bir Özodlik kaynağı, Salimbay’ın 4 Aralık’ta evde olmadığını ancak herkesin onun eve dönüşünü “dört gözle beklediğini” bildirdi.

Kaynak, 73 yaşındaki işadamı Salim Abduvaliev’in evinde arama yapıldığı ve kendisi hakkında ön soruşturmanın yürütüldüğü bilgisini doğruladı.

Ona göre Abduvaliev, 2 Aralık’ta sağlık durumu kötüleştikten sonra Taşkent’teki hastanelerden birine götürüldü. Ancak şu anda nerede olduğu, hastanede mi yoksa kolluk kuvvetlerinin elinde mi olduğu bilinmiyor.

Kazak rapçi Jah Khalib’in konseri öncesinde kavga ve izdihamın çıktığı Humo Arena sarayı yakınında 25 Kasım’da çıkan ayaklanmaların ardından Taşkent’te suç gruplarına yönelik geniş çaplı bir operasyon başladı.

Konsere gelemeyen, ellerinde bilet bulunan öfkeli hayranların Özbekistan Ulusal Muhafızları’na direndiği, hatta bıçaklama olayının yaşandığı bildirildi.

29 Kasım’da Jah Khalib konserinde yaşanan ayaklanmaların ardından başkentin Ulusal Muhafız birimi başkanı Atamurad Akhmedov görevinden alındı. Mirzaakbar Madumarov bölümün başkan vekili oldu.

Atamurad Ahmedov’un sağlık nedenleriyle görevinden alındığı resmi olarak bildirildi.

Ancak Gazeta.uz, kaynaklarına dayanarak, Kazakistanlı sanatçı Jah Khalib’in konseri sırasında Humo Arena kompleksinde ortaya çıkan durum sonucunda Akhmedov’un kovulduğunu bildirdi.

30 Kasım’da Özbekistan Ulusal Muhafız Teşkilatı’nın başkent temsilcisi Abduvahid Abdusalomov, Özodlik gazetecisi ile yaptığı telefon görüşmesinde, Humo Arena sarayı yakınındaki ayaklanmalar sırasında Ulusal Muhafız çalışanlarının bıçaklandığı yönündeki bilgiyi yalanladı.

Humo Arena sarayının bir temsilcisi, Ozodlik editörleri ile temasa geçtiğinde, Kazakistanlı sanatçı Jah Khalib’in konseri sırasında izdiham yaşandığı bilgisini doğruladı ancak “bıçaklanma” olayını yalanladı.

Ancak Özodlik’in Özbekistan kolluk kuvvetlerindeki kaynakları, Humo Arena sarayı yakınındaki isyanlar sırasında çok sayıda Ulusal Muhafız çalışanının bıçaklandığını ve en az bir çalışanın öldüğünü söylüyor.

Özodlik, Humo Arena sarayında yaşanan olaydan üç gün sonra 28-29 Kasım gecesi 19 yaşındaki Ulusal Muhafız subayının naaşının Kaşkadarya bölgesindeki yakınlarına teslim edildiğini öğrendi.

Ancak editörlerimizin elinde, aslen Kaşkadarya bölgesinin Kasansky bölgesinden olan Ulusal Muhafız’ın ölümünün, Humo Arena sarayındaki olayla doğrudan bağlantılı olduğuna dair hiçbir kanıt yok.

4 Aralık’ta Taşkent Şehri İçişleri Müdürlüğü Soruşturma Departmanı, “Bakhti Taşkentski” lakaplı hukuk hırsızı Bakhtiyar Kudratullayev’in ve Özbekistan suç dünyasının diğer temsilcilerinin tutuklandığı gerçeğini doğruladı.

“Bakhti Taşkentski”nin, 165. Maddenin 3. Kısmının (“Özellikle büyük çapta gasp”) “a” paragrafı ve 276. Maddenin 2. Kısmı (“Narkotik ilaçlarla yasa dışı üretim, edinim, depolama ve diğer eylemler) kapsamında suç işlediğinden şüpheleniliyor. , bunların analogları veya psikotropik maddeleri, büyük ölçekte satış amacı taşımayan maddeler”) Özbekistan Ceza Kanunu’nun.

Taşkent’te kolluk kuvvetleri “sokak çetelerini” ve suç gruplarını tespit etmek ve gözaltına almak için geniş çaplı baskınlar düzenlemeye devam ediyor. Başkent polis teşkilatı, operasyonel önlemlerin başkentteki suç durumunu iyileştirmeyi amaçladığını söyledi.

Geçtiğimiz gün Taşkent Merkez İçişleri Müdürlüğü çalışanları, “Sayidaziz şifa kasabası” lakabıyla anılan Saidaziz Saidaliev’i gözaltına aldı. Bakanlığa göre, kendisi ve birkaç kişi daha bir gasp davasında şüpheli olarak gözaltına alındı. Para karşılığında insanlardan borç “gasp ettikleri” bildirildi.

“40 günlük şok” kampanyası kapsamında Özbekistan’ın diğer bölgelerinde de suç durumunu iyileştirmeye ve suçu bastırmaya yönelik geniş çaplı operasyonel ve önleyici tedbirler yürütülüyor.

Bu eylemle ilgili ilk raporlar 21 Kasım’da ortaya çıktı. Etkinliğin ismine bakılırsa 31 Aralık’a, yani yılbaşı kutlamalarına kadar sürecek.

Fergana bölgesindeki kolluk kuvvetleri, “40 günlük grev” kapsamında, “suç ortamında durumu bulunan” 248 kişinin ikamet adreslerinde ortak operasyonel ve soruşturma önleyici tedbirler gerçekleştirdi.

Fergana’da “40 gün grev” kapsamında aralarında MMA savaşçısının da bulunduğu 22 çete üyesi gözaltına alındı.

Özbekistan İçişleri Bakanlığı daha önce Sirdarya, Harezm, Semerkant, Surhandarya, Taşkent, Buhara ve ülkenin diğer bölgelerinde “40 gün şok” eylemi düzenleneceğini duyurmuştu. Bu baskınlarda 200’den fazla kişi gözaltına alındı.

Suç dünyasının temsilcilerine yönelik baskınların Özbekistan’ın kolluk kuvvetleri olan Devlet Güvenlik Servisi, İçişleri Bakanlığı ve Ulusal Muhafızların ortak operasyonu olduğu bildirildi.

Merhum Cumhurbaşkanı İslam Kerimov’un saltanatının ilk yıllarında Özbekistan’ın kolluk kuvvetlerinin “mafyaya karşı savaş” adı verilen operasyonlar gerçekleştirdiği biliniyor.

Uzmanlara göre, Kerimov’un ülkede düzeni sağlamaya yönelik sert politikası, yalnızca muhalefete yönelik baskıyı değil, aynı zamanda 1990’larda organize suçun acımasızca bastırılmasını da içeriyordu.

Mart 1995’te ünlü Rus gazeteci Vlad Listyev Moskova’daki evinin girişinde öldürüldüğünde, dönemin Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, İslam Kerimov’un mafyaya karşı savaşını “örnek alınması gereken bir olay” olarak nitelendirmişti.

Ancak 2016 yılında Özbekistan’da Shavkat Mirziyaev iktidara geldiğinde, halk arasında “sokaklar” olarak adlandırılan gayri resmi yapıların önde gelen temsilcileri kamuoyunda daha sık görünmeye başladı ve zenginliklerini gösterdikleri ağlarda videolar ortaya çıktı.

Mirziyaev’in hükümdarlığı döneminde hükümet yetkilileri ve cumhurbaşkanının aile üyelerinin çeşitli etkinliklerde “Salimbay” ve “Gafurbay” gibi tartışmalı isimlerin yanında yer alması giderek yaygınlaştı.

Kasım 2021’deki özel hükümet toplantısında Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyaev, Özbekistan pazarlarının suçlulara “haraç” (vergi) ödediğini kabul etti ve onların “kısıtlanması” çağrısında bulundu.

Aynı toplantıda devlet başkanı, içişleri organlarının ve savcılığın faaliyetlerini eleştirdi.

Özbekistan pazarlarında ticaret yapan girişimciler, suç yapılarının piyasa ve yerel yönetimle iç içe olduğunu, birçok sorunun eski usul, “sokaklar” adı verilen gruplar tarafından çözüldüğünü söylüyor.

Sınıraşan Organize Suçlara Karşı Küresel Girişim’e göre Özbekistan, Küresel Organize Suç Endeksi’nde 193 ülke arasında 90’ıncı sırada yer alıyor.