Partilerin ve adayların AİHM’e başvurmayı reddetmesi: Hukuki mi siyasi mi karar…

AKP, Azerbaycan’a yönelik yaptırımları desteklemediğini açıkladı

İki gün önce 28 Eylül’de Azerbaycan Halk Partisi (APP) Yönetim Kurulu toplantısında erken seçim görüşmelerine başlandı.

Toplantıya katılanlar, 1 Eylül’de yapılan seçimleri özgür, adil, halkın gerçek siyasi iradesini tam ve doğru bir şekilde ifade etmeyen, çok partili siyasi sisteme ve siyasi çoğulculuğa ciddi zarar veren demokratik olmayan bir eylem olarak değerlendirdi. Siyasi tekel ve haksız siyasi rekabet koşullarını derinleştirdi.

Ancak Milli Meclis’i gerçek bir siyasi gerçek olarak kabul eden Yönetim Kurulu, mevcut uluslararası ilişkiler konjonktüründe uluslararası dünyaya ve kuruluşlara Azerbaycan’a yaptırım ve diğer baskı türlerini uygulamaya çağrıda bulunmayacak:

“Sorunun en yeterli çözümü, iç demokratik direniş gücünü harekete geçirerek ve radikal seçim reformu gerçekleştirerek, güvenilir seçim komisyonları tarafından tüm siyasi güçler için eşit temelde yeni seçimlerin yapılmasıdır.”

Panah Hüseyin’in özgür görmediği seçimlerle ilgili olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurmayacağı Yönetim Kurulu kararından anlaşılıyor.

Meydan TV’ye konuşan Panah Hüseyin’e göre, son seçimlerde aleyhine yaşananlar yerel seçim komisyonları ve yürütme gücü tarafından yürütüldü:

“Ancak kararın hukuki değil siyasi olduğunu düşünüyorum. Yani Panah Hüseyin’in seçilmeme kararı Cumhurbaşkanlığı Yönetimi tarafından alınmıştır. Dolayısıyla ilçe seçim komisyonlarının bazı hukuk ihlallerini gündeme getirmesi meselenin siyasi niteliğini ortadan kaldırıyor.”

Ancak Panah Hüseyin, önceki seçimlerde yerel ve Avrupa Mahkemelerine şikayette bulunduğunu da sözlerine ekledi.

“Bu mahkemelerin lehine kararlar verildi. Aslında mahkeme kararlarının seçime ilişkin durumu değiştirmediği, sadece tazminatla sınırlı olduğu kanaatindeyim. İkincisi, seçimlerle ilgili mahkemelere yapılan şikâyetlere rağmen seçim sürecinde durum düzelmedi, tam tersine gecikmeler devam etti. Açık konuşalım, seçim kurumunun iyileştirilmesinden bir sonuç çıkmaz. Tazminattan da şikayetçi değilim. Son olarak Avrupa Mahkemesi’nin ayrılıkçı Ermenilerin şikâyetleriyle ilgili Azerbaycan aleyhine verdiği kararları dikkate alarak bu adımı attım. Bu şikayetlerin işlenmesi hatalıdır ve Avrupa Mahkemelerinin düzenlemelerine uygun değildir. Bütün bunlara rağmen diğer adayların şikayetçi oldukları için eleştirilere hedef olmasını kabul edilemez buluyorum.”.

Müsavat Partisi Divanı Üyesi Konul Ali, seçimlerde aday olan 8 Müsavat adayının Avrupa Mahkemesi’ne başvurduğunu söyledi:

“Çoğunluk sadece mali kısıtlamalar nedeniyle başvuramadı. Yani Yargıtay’a itiraz için ödenecek 330 manatı bulamadılar.”

REAL Partisi Genel Başkanı Natig Jafarli, 12 adaydan 7’sinin Avrupa Mahkemesi’ne itiraz edeceğini söyledi.

“Partili bir üyemiz kaydının iptali konusunda yerel mahkemelere itiraz sürecini tamamladı. İki kişinin yerel mahkemelerle sorunları vardı.

Ona göre Rasul Caferov’un şikayetini elektronik ortamda göndermesinden dolayı bir sorun vardı:

“Şikayetini ertelediler, son anda elektronik ortamda mümkün olmadığını, kişisel imzayla göndermeniz gerektiğini söylediler, bu yüzden Rasul Jafarov mahkemeye çıkarılma süresini kaçırdı.”.

Avukat Asabali Mustafayev, şikayet sayısının azlığını karmaşık nedenlerle açıklıyor.

Ona göre birinci sebep avukat sayısının azlığı:

“Azerbaycan’da Avrupa Mahkemesi’nde çalışan uzmanlara erişim özellikle bölgelerde çok düşük. Bu alanda çalışan Nemat Kerimov, Elçin ve Zibeyda Sadigov siyasi ve sosyal açıdan daha aktiftirler. Diğer sıradan avukatların erişimi yok, örneğin benim Avrupa Mahkemesi ile çalıştığımı bile bilmiyorlar. Bakü ve çevre bölgelerden de insanlar bize daha sık başvuruyor. Üçüncüsü, yeni uzmanların yetiştirilmesi için herhangi bir koşul yoktur. Daha önce yerli ve yabancı hukukçular bu yönde eğitimler veriyordu. İntigam Aliyev bizim büyümemiz için çok çalıştı, hepimiz onun derslerinde öğrendik. Dördüncüsü, bu alanda Azerbaycan dilinde literatür bulunmamaktadır.”

“Avukat eksikliğinin kaçınılmaz olarak etkisi var. Defalarca duydum falan avukata başvurdum diyorlar ama vakti yok dedi. Avukat sayısı az olup, çeşitli işlerle meşgul oldukları için zamanlarının az olması nedeniyle reddediyorlar. Çünkü şikayetçi geliyor, birkaç ay içinde şikayetin hazır olması gerekiyor, bunu yazmak kolay değil. Ayrıca işi kaliteli bir şekilde hazırlamak gerekiyor, bunun için zaman gerekiyor”, – Mustafayev ekliyor.

Kendisi, insanların Avrupa Mahkemesi’ne şikayette bulunmanın pahalı bir prosedür olduğu yönündeki algısının büyük bir sorun olduğunu düşünüyor:

“Yerel mahkemelerde dava açmak çok paraya mal oluyor ve insanlar Avrupa Mahkemesi’ne gitmenin şimdi ne kadara mal olacağına bakın diye düşünüyor. Belki Avrupa Mahkemesi hakkında çok az bilgi vardır. Geçmişte Avrupa Mahkemesi ile ilgili basında bilinçlendirme faaliyetleri ve eğitimler yürütülüyordu. İnsanlar da bunları okuyarak bilgilendiler.”.

Asabali Mustafayev, şikayetlerle ilgili karar vermenin uzun sürmesinin insanları karar vermekten caydırdığına inanıyor:

“Şikâyet edeceğimi, 10-15 yıl sonra karar çıkacağını sanıyorlar, o zamana kadar ne olur bilinmez. Genel olarak son yıllarda daha ciddi suçlar ve sivil şikâyetler arttı. Diğer bir etken de kişilerin şikâyetlerini bizzat göndermeleri ancak bu tür şikâyetlerin özel bir formda yazılmaması nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde ön incelemeye tabi tutulmamasıdır. Bu tür şikayetler istatistiklere dahil edilmiyor. Listelediklerim karmaşık nedenlerdir.”

Avukat Halid Bagirov’a göre Avrupa Mahkemesi’ne yapılan itiraz sayısının az olmasının ilk nedeni seçmen katılımının düşük olmasıydı:

“Biliyorsunuz seçime katılım azalınca şikâyetlerin sayısı da azalacak.”

Ona göre, 1 Eylül’den sonra MSK’ya 90 şikayet gönderildi ve bunların çoğu tekrarlanan şikayetlerdi:

“Bu şikayetlerin neredeyse 40’ı eksikti. Bu anlamda şikayetçi olanların sayısı 40’a ulaşmadı. Çoğu mahkemeye gitmedi. Mesela bu sefer 1-2 kişinin Avrupa Mahkemesi’ne şikayette bulunduğunu duydum, oysa geçen seçimlerde 80’e yakın şikayet gönderdim, bu sefer 1 şikayet.

Avukat ayrıca şikayette bulunmamada siyasi faktörlerin de bulunduğunu belirtiyor:

“AKP’nin ‘mevcut uluslararası ilişkiler konjonktüründe uluslararası dünyayı ve kuruluşları Azerbaycan’a yaptırım ve diğer baskı biçimlerini uygulamaya davet etmeyeceğiz’ çağrısı da siyasidir ve burada siyasi faktörlerin olduğunu kendileri de kabul etmektedir.”.

Azerbaycan’da 1 Eylül’de olağanüstü parlamento seçimleri yapıldı.

Seçimleri AGİT Parlamenter Asamblesi’nin 60 milletvekili ve AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Bürosu izleme heyetinin 300 üyesi izledi.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (PACE) erken seçimleri gözlemlemeye davet edilmedi.

Azerbaycan, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi heyetini bu yıl Şubat ayında yapılan olağanüstü cumhurbaşkanlığı seçimlerini gözlemlemeye bile davet etmedi.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi heyetinin davetinin reddedilmesi, Azerbaycan heyetinin Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’ndeki yetkisinin bir yıl süreyle askıya alınmasının nedenlerinden biridir.

Seçime Müsavat, Cumhuriyetçi Alternatif (REAL) ve diğer muhalefet partileri katıldı.
Azerbaycan Halk Cephesi Partisi (APF), “Ülkede adil siyasi rekabet koşullarının bulunmadığı, temel özgürlüklerin kısıtlandığı ve 300’den fazla siyasi tutuklunun bulunduğunu” belirterek seçimleri boykot etti.

2 Eylül’de AGİT Gözlem Misyonu ve AGİT Parlamenter Asamblesi temsilcileri Milli Meclis’te erken seçime ilişkin ilk görüşlerini açıkladılar.

Gözlem heyeti, Azerbaycan’da yapılan seçimlerin uluslararası standartlara uygun olmadığını ve seçimlerin demokratik olarak yapılmadığını açıkladı.