Nafakadan mahrum kalan çocuklar: Kanun onlara neler sunuyor?
Dört yıl önce planlanan İhtiyaç Fonu henüz kurulmadı
Ebeveyn nafaka ödemeyi reddederse Azerbaycan kanunlarına göre çeşitli cezalarla karşı karşıya kalabilir. Ancak bu yasaların hiçbiri, her gün gıdaya, bazen bebek bezine, sosyal aktivitelere ve okul malzemelerine ihtiyaç duyan çocukların nafaka ödenmediği takdirde nasıl karşılanacağına dair bir şey söylemiyor.
Bir ebeveyn nafaka ödemeyi reddederse hangi cezalarla karşılaşabilir?
Avukat Zibeyda Sadygova Meydan TV’ye, nafaka ödemeyi reddeden babanın (çoğunlukla baba olduğu için örneklerde bahsedildiğini ancak tam tersi de olabilir) çeşitli ceza mekanizmalarıyla karşı karşıya kaldığını söyledi:
1. Mahkeme kararına göre babanın (borçlunun) nafaka ödemeyi reddetmesi halinde İcra Kanununa göre borçlunun ülkeden çıkışı kısıtlanır. Borçluya, davacıya ve icra makamına bu hususun derhal bildirilmesi gerekmektedir.
2. Baba (borçlu) nafaka ödemekten kaçınırsa mahkeme kararını uygulamaz. İdari Suçlar Kanunu’na göre bu durumda kendisi sorumlu tutulmaktadır. Bu durumda bireysel olarak nafaka ödemeyen babalara 500 manattan 1500 manata kadar para cezası veya 1 aya kadar hapis cezası veriliyor. Yetkililere 1.200-2.500 manat, tüzel kişilere ise 3.000-5.000 manat para cezası verilecek.
Para cezası veya idari tutuklamadan sonra borçlunun nafaka ödemeyi reddetmesi halinde, mahkeme kararının veya işleminin uygulanmaması nedeniyle ceza davası açılabilecek.
Bu durumda borçlu babaya 2.000 manattan 4.000 manata kadar para cezası, 320-400 saat ıslah çalışması ve 3 yıla kadar hapis cezası verilebilecek.
Adından da anlaşılacağı gibi mahkeme, çocuğa nafaka ödemediği için değil, kararları uygulamadığı için para cezası, hapis gibi tedbirlerin alınmasına karar veriyor. Aynı zamanda bu kanun birçok alanda mahkeme kararlarını uygulamayanlar için de geçerlidir.
Bu nedenle cezalar evde yiyecek, giyecek, okul malzemesi bekleyen çocuğa değil, devlet bütçesine ekleniyor.
Avukat Zibeyda Sadygova, babanın hiçbir surette nafaka ödememesi halinde bu durumda ortak malın borçludan alınacağını ve değerlendirmeye başlanacağını söyledi.
Yüksek Kanun konusunda uzman avukat Rovshana Rahimli, Meydan TV’ye yaptığı açıklamada, baba nafaka ödemeyi reddettiğinde annenin genellikle evin değerlendirilmesinden yana olduğunu, çünkü hapis cezasıyla karşı karşıya olan borçlunun ödememe konusunda kararlı olması durumunda bu durumun daha da kötü göründüğünü söyledi. en iyi seçenek.
Avukat, boşanma sırasında ortaklaşa edinilen malları evli tarafın 50/50 oranında paylaşabileceğini söylüyor. Babanın yıllar içinde biriktirdiği borç hesaplanır ve bu tutar evin faizinden düşülür.
Evin tamamının anne adına devredilmesi ilk bakışta soruna çözüm gibi görünse de çocuğun ihtiyacına göre ayrılan nafaka amacına ulaşmamaktadır. Yani anne çocuğunu kendi evinde büyütse bile çocuğun yiyecek, giyecek, yemek gibi ihtiyaçları karşılanamamaktadır. Anne evi satıp babanın borcu karşılığında belirlenen tutarı alırsa bu sefer ev kirası ödemeleri gibi ek masraflarla da yüzleşmek zorunda kalacak.
Avukat Rovshana Rahimli’ye göre bölgelerdeki mülklerle ilgili durum daha içler acısı. Çünkü evin değeri Bakü’dekinin çok altında ve gerçekten satışa çıkarılsa satın alacak çok fazla kişi yok.
Nafaka ödemeyen ebeveynler hakkında yabancı deneyimler ne diyor?
Özellikle Avrupa ülkeleri nafakanın gecikmemesi adına devlete borç verme politikası uygulamaktadır. Böylece oluşturulan ilgili devlet kurumu nafakayı kendisi öder ve daha sonra iç mevzuata göre borcu borçludan tahsil eder.
Ülkelere göre kurulan kurumlardan bazıları:
Birleşik Krallık’ta – Çocuk Esirgeme Kurumu
İsrail’de – Ulusal Sigorta Hizmeti
Polonya’da – Devlet Nafaka Fonu
Hollanda’da – Federal Nafaka Dairesi
İsveç’te – Devlet Sigorta Kurumu
ABD’de – Nafaka kararlarının uygulanması için Federal Ofis ve Eyalet Kurumları
Avustralya’da – Çocuk Nafakası Ajansı vb.
Almanya’da yaşayan gazeteci Afgan Muhtarlı, ülkede nafaka ödenmesi konusunda devletin sıkı denetimi olduğunu ancak borçlu ebeveynin tutuklanmadığını söyledi:
“Mahkeme babanın gelir durumunu takip ediyor. Baba çalışıyorsa her ay maaşından nafaka kesiliyor. Eğer baba çalışmıyorsa, çocuğa ödenmesi gereken parayı devlet kendisi ödüyor, sonra parayı babadan alıyor.”
Afgan Muhtarlı, boşanmasa bile babanın yurt dışında çalışıyor olması halinde çocuklarına resmi olarak para göndermesi gerektiğini de söyledi.
Azerbaycan hükümeti tarafından siyasi nedenlerle tutuklanan Muhtarlı, tutukluluğu sırasında ortak çocuklarına tek başına bakan eşine Almanya’dan para göndermesi gerektiğine dair resmi mektuplar aldı:
“Hapishanedeydim. Eşim çocuğa tek başına baktı. Her ay çocuğa şu kadar para ayırıyoruz, borcun var diye mektup geliyordu.”
“Azerbaycan’da Beslenme Fonu sorunu”
2020 yılında Azerbaycan’daki insan hakları komiseri, çocukların ebeveynler arasında nafaka konusunda yaşanan anlaşmazlıklardan etkilenmemesi için bir Nafaka Fonu oluşturulmasını önerdi.
Teklifte, parayı alan tarafın mahkeme kararından hemen sonra nafakayı alabileceği belirtiliyor. Devlet daha sonra diğer ebeveynden ödeme talep edecektir. Ancak üzerinden 4 yıl geçmesine rağmen böyle bir fon oluşturulamadı.
Kadın hakları aktivisti Zümrüd Yağmur’a göre babanın nafaka ödememesi ve nafaka fonu oluşturamaması aile kurumunun yıkılmasına neden oluyor:
“Aile sadece karı-kocadan ibaret değil. Babasının desteğini almayan bir çocuk travma geçirerek büyür ve birçok durumda sağlıklı ve faydalı olamaz. Bazen erkekler bir çocuğu boşayabileceklerini düşünürler ancak durum böyle değildir. Eğer baba gerçekten beceriksiz ya da ihmalkarsa en azından devletin bu duruma müdahale etmesi ve reşit olmayan vatandaşına destek olması gerekir. Ancak ne kadar söylesek de Azerbaycan’da nafaka fonu oluşturulamıyor. Çocuklar da babadan ayrılıyor, uzaklaşıyor, baba ve babalık kavramını kaybediyor. Bu aynı zamanda aile kurumunun da yok edilmesi anlamına geliyor.”
“Nafaka alma konusunda yanılgılar ve ertelemeler”
Avukat Zibeyda Sadygova, nafaka sorunlarıyla ilgili en büyük zorluklardan birinin uygulama süreci olduğunu söyledi.
“Uygulamada büyük bir gecikme var. Mesela hakim davayı kabul edip infaza gönderiyor, biz de infazcıyı aramaya başlıyoruz. İcracıyı bulduktan sonra nafaka almak için onunla konuşmaya başlıyoruz. İcra memuru adamı arıyor bulamıyor ya da adam gelip parayı bulamadığını söylüyor. Bu nedenle çalışmalar gecikiyor” dedi. Avukat Sadigov, yüklü miktarda nafaka borcunun nasıl tahsil edileceğini anlattı.
İnsan hakları savunucusu Zümrüd Yağmur, bazen babaların, gelirleri yüksek olmasına rağmen mahkemeyi aldatarak, işyerinden düşük gelire dair sahte belge verdiklerini söylüyor:
“Babalar nafakayı anneye verilen para sanıyor. Bu yüzden bu parayı ödememek için elinden geleni yapıyor. Öncelikle bu kavramın değişmesi gerekiyor. Bu, çocuğa ayrılan paradır, bazen çocuğun ihtiyaçlarına bile yetmemektedir.
Aile Kanununa göre, nafaka ödenmesi konusunda anlaşma sağlanamayan çocuklar için, bir çocuk için gelir veya gelirin 1/4’ü, 2 çocuk için gelir veya gelirin 1/3’ü, 2 çocuk için ise gelir veya gelirin 1/3’ü ödenir. 3 veya daha fazla çocuğun geliri veya geliri mahkeme tarafından ebeveynlerinden talep edilirse, gelirin yarısı nafaka olarak hesaplanır.
Nafaka yükümlülüğü bulunan kişi çalışmıyor veya geliri yoksa, mahkeme o kişiye sabit miktarda nafaka ödenmesine karar verir.
2024 yılı için asgari nafaka miktarı çocuk başına 235 manattır.
