Bölgesel pazarlarda okul formaları: “Maliyetler yüksek, kalite yok…”
“Çaresiz durumdayız ve ucuz kıyafetler alıyoruz”
Yeni eğitim öğretim yılına iki gün kalmasına rağmen bölge pazarları ve alışveriş merkezlerindeki satıcılar alıcı arıyor.
300 ticari objenin yer aldığı büyük Göyçay pazarı okul malzemeleri ve okul kıyafetleri açısından zengin olsa da pazarda alıcı sıkıntısı yaşanıyor.
Alıcılar geçen yıla kıyasla bu yılki üretimin talebin üzerinde olduğunu söylüyor.
Onlara göre Türkiye’de üretilen kaliteli giysiler pahalı, yerli giysiler ise ucuz ve kalitesizdir.
Düşük kaliteli kıyafetlerin fiyatı 5-20 manat, kaliteli kıyafetlerin fiyatı ise 35-40 manattır.
Alıcı Khayala Aliyeva, iki okul çocuğu için 500 AZN harcadığını söylüyor. Ancak geçen yıl bundan 100 manat daha az harcadı.
Meydan TV’ye bu yıl okullarda atamanın zorunlu olduğunu anlatıyor:
“Ucuz değil, kalite sorunu var. Sınıf liderleri iki ay önce üniformaları satın alabilmeniz için gönderdiler. Çoğumuzun gömleğe ya da eteğe parası yetmiyor. 30-40 manattır. Ve ilaçsız ucuz kıyafetler alıyoruz. Bir aydır çocuklara okul kıyafeti almaya gelip gidiyorum. 200 manatı okul malzemelerine, 300 manatı da iki çocuğun kıyafetlerine harcadım. Çünkü bir kız veya erkek çocuk için bir etek, dört pantolon, dört gömlek, iki ayakkabı rahatlıkla 200-220 manat tutuyor. Ama yine de bazı kıyafetlerin eksik olduğunu görüyorsunuz“.
“Ucuz giysiler hastalık kaynağıdır”
Kıyafetler çoğunlukla yerel ve Çin’de üretildiğinden, alıcılar ve satıcılar da kalitesizlikten şikayetçi.
Satıcılar insanlara standartların altında mal almamalarını tavsiye ediyor.
“20-25 manata kıyafet veriyoruz ama çok pahalı olduğu için almıyorlar.” Ama 12-15 manat ödüyorlar, hatta Çin’in 5 manatlık gömleklerine bile. Çocuk başına 200-250 manat olan ücreti öne geçmek için 100 manat düşürüyorlar. Ama kaybediyorlar. Bu elbiseler çabuk yıpranır, işe yaramaz hale gelir, üstelik hastalık kaynağıdır. Ancak pek çok kişinin maddi imkanı olmadığı için bu kıyafetlerin alıcıları da daha fazla oluyor. – diyor satıcı Tazagül İmanlı, ebeveynlerin yoksulluktan ucuzluğa kaçtığını vurguluyor.
“Kalitesini giydiğimizde anlayacağız”
Veliler de aynı görüşte. Çoğu zaman kıyafetlerin kalitesiz olduğunu ancak mecburiyetten ucuz mal aldıklarını da söylüyorlar.
Alıcı Şehriyar Aliyev, nispeten ucuz kıyafetler aldığında peşin olarak 40-50 AZN harcadığını söylüyor:
“Geçen sene 18-20 manata gömlek almıştım, bu sene 12-15 manata. İki çocuğun kıyafetlerine 150 manat harcadım. Ancak geçen yıl 400 manat kazandı. Kalitesini giydiğimizde anlarız. “Çocuğun pantolonuna, gömleğine, ceketine, ayakkabısına 140 manat harcadım.”
“7-8, bazen 10 manat artıranlar var”
Satıcı Parviz Aliyev, çanta ve diğer okul malzemeleri fırsatlarından yararlanan çok sayıda insan olduğunu da söylüyor:
“Alıcılığı bir haftadır, çok zayıf olmadan önce hissediyordum. Yapay fiyat artışı olmazsa bazı satıcılar ve halk ucuz kıyafet almayacaktır. 7-8, bazen 10 manat artıranlar var. Köylülerin imkanları zayıf. Onlar bizim ana alıcımız. Bir çocuğun kıyafeti için 300 manat yeterli ama veliler 3 çocuğuna da o fiyata kıyafet almak istiyor. Ana maliyet çantalar, defterler, kalemler, termoslar, renkli kalemler ve diğer aksesuarlardır. 5 kopekten 3-4 manata kadar bir artış var. 5 manat değerindeki bir termos su 7 manattı. Sadece üç çocuğun erzakına 130 manat harcadım. Ama parası olmayanlar onu nasıl satın alabilirler?”
Kira, vergiler, çalışanlar, polis…
Bazı satıcılar ise aylık kiraya göre kıyafet fiyatlarını artırmayı düşündüklerini söylüyor:
“Ayakkabının fiyatı 15-35 manat. Çoğunlukla 20-25 manatlık spor kıyafetler bulunur ve bu tarz ayakkabılar tercih edilir. 5 manatlık artış var. Kıyafetlerde bedene göre fiyat farkı 5 manattır. İri yapılı çocuğa 20-25 manata, cılız çocuğa ise 15-20 manata pantolon satıyoruz. Geçen yıl 5-10 manat daha pahalıydı. Eskiden 35 manata sattığımız ceketleri bu sene 25 manata satıyoruz. Çünkü üretim azdı, talep de azdı. Ve şimdi zaten okul kıyafetlerinin nereden alınacağı konusunda bir sipariş var ve çok fazla üretim var. Maliyetler de yüksek. Günlük alımlar 200-300 manatı geçmiyor ama aylık 700-800 manatlık kirayı, vergileri, işçi maaşlarını ödeyebilmek, polise gidebilmek için bin manat kazanmamız gerekiyor.”
“Giysi, kalitesiz eğitimin yanında boş bir talep, ek bir maliyettir”
Veli Sadreddin Valiyev, giyim kadar eğitim kalitesine de dikkat edilmesinin iyi olacağını söylüyor. Çünkü ebeveynlerin normal eğitim için para ödemesi gerekiyor:
“Beş çocuğum var. Alışveriş 1000 manatı aştı. Sadece kıyafetlerle değil. Bunun eğitimi önemlidir. Ama biz bunu görmüyoruz. Tam tersine cebimizden harcıyoruz. Birinci sınıftaki çocuklar bir öğretmen eşliğinde hazırlanır. Kılık-kıyafet denetimi varsa eğitime de denetim getirilmeli. Aksi takdirde her türlü giyim boş bir talep ve kalitesiz eğitimin yanı sıra ek bir maliyet olacaktır.”
