Putin’in Aliyev’e çağrısının şifreleri: Paşinyan ona ne sordu?
Putin’in Bakü ziyaretinin ardından Paşinyan’ı araması ve ardından Aliyev ile telefonda görüşmelerine devam etmesi iki konuya dikkat çekiyor.
Birincisi açık: Rusya’nın Bakü-Erivan müzakerelerinde inisiyatif almak, Batılı güçleri dışlamak ve iletişimin açılmasına (Zengazur Koridoru) bölgenin katılımını sağlamak istediğini daha önce yazmıştık. Bu gerçek, müzakerelere ilişkin resmi bilgilere de yansıyor.
İkincisi hala açık: Paşinyan ne istedi ve Putin Aliyev’e ne verdi?
Rusya bu noktada görüşmelerin geçici de olsa Moskova’ya taşınmasını istiyor. Çünkü ABD’nin faaliyetleri karşısında Rusya’nın ileriye doğru bir adım atması gerekiyor. Putin Azerbaycan’dayken Bakü yetkilisi, müzakerelerin Moskova’da sürdürülmesini kabul ettiğini açıkladı. Mantıksal olarak Putin’in Paşinyan’la yaptığı görüşmeden somut sonuçların çıkması gerekirdi. Ancak Bakü’yü tekrar arama ihtiyacı bazı olasılıklar yaratıyor: Paşinyan’ın Moskova’daki görüşmelere katılmak için şart koşuyor olması mümkün.
Mevcut durumda Erivan’ın iki olası koşulu öne sürmesi muhtemel.
– Egemenlik ilkesi temelinde iletişimin açılması: Bakü’nün en azından Nahçıvan’a engelsiz geçiş gerçekleşene kadar bu konuda anlaşmaya varmayacağı biliniyor; Rusya’nın da koridorda yer alabilmesi için engelsiz bir geçişe ihtiyacı olması nedeniyle böyle bir durum gerçekçi görünmüyor;
– Alma-Ata deklarasyonunun sınırın belirlenmesine ilişkin müzakerelerde ana prensip olarak kabul edilmesi: Erivan’ın mevcut sınırlar üzerinde meşruiyet kazanması ve Azerbaycan birliklerinin geri çekilmesini sağlamak için bu gereklidir;
Barış görüşmelerini devralmak ve iletişime katılımı sağlamak isteyen Rusya için sınır meselesi o kadar da ilkeli görünmüyor. Putin’in Paşinyan’ın bu “durumunu” Aliyev’e iletmiş olması da bu ihtimali öne çıkaran noktalardan biri, Putin-Aliyev görüşmelerine ilişkin resmi bilgilerdeki detayların farklı olması: Her ne kadar Kremlin’in resmi bilgilerinde bu konuya değinilse de. Sınırların sınırlandırılmasıyla ilgili olarak Bakü’nün resmi bilgilerinde bu nokta yer almıyor.
Süreçler hâlâ diplomatik düzeyde sürüyor ancak gergin bir aşamaya geçeceği ve askeri provokasyonların yaşanacağı da göz ardı edilmemeli. Rusya masasına gelmek istemeyen Paşinyan’ın, Putin’e doğrudan “hayır” diyememesi ve Bakü’yü zorlu “koşullar” öne sürerek toplantıyı reddeden bir partiye dönüştürmek istemesi mümkün. Diplomatik manevralar bittiğinde Ermenistan’ın gerilimi tırmandırma senaryosuna başvurması ve bunu Rusya ve Azerbaycan’ın ortak planı olarak sunması bekleniyor.
Asıf Nerimanlı
