Siyasi yorumcu: “Bakü, anayasal reformun zaman alabileceği için geçici bir belge imzalamayı teklif ediyor”

Zaur Shiriyev, Ermenistan’ın temel ve ara belge teklifini kabul etmediğini söylüyor

Azerbaycan, bölgede kalıcı barışın sağlanması için tarihi bir fırsatın doğduğunu söylüyor.

Ancak şu anda barış anlaşmasının tamamlanmasının önündeki en büyük engel, Ermenistan Anayasası’nda Azerbaycan’a yönelik toprak iddialarıdır.

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, Türk mevkidaşı Hakan Fidan ile 27 Ağustos’ta Ankara’da düzenlediği ortak basın toplantısında bu konuyu konuştu.

Bayramov, barış anlaşması taslağının ve 5 temel ilkenin Erivan’a sunulduğunu ancak müzakere sürecinde bazı sorunların devam ettiğini kaydetti:

“Müzakere sürecinde olumlu dinamikler görülse de anlaşma taslağının önemli bir kısmı üzerinde anlaşmaya varıldı, ancak Ermenistan Anayasası’nda ve diğer bazı normatif yasal düzenlemelerde hala Azerbaycan’a karşı toprak iddiaları var. Aynı zamanda Ermenistan’ın Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı toprak iddialarının olduğu da bir sır değil. Şu anda barış anlaşmasının tamamlanmasının önündeki en büyük engel Ermeni anayasasında ülkelerimize karşı olan topraklardır. iddialar”.

“Ermenistan Anayasası’nda ve diğer normatif düzenlemelerde Azerbaycan’a karşı toprak iddiaları barış anlaşmasının imzalanmasının önündeki tek engel midir?Soruyu yanıtlayan Cornegie Vakfı analisti Zaur Shiriyev, zaten Bakü’nün resmi düşüncesinin de bu olduğunu söylüyor.

Ona göre, barış anlaşması metni ve ikili ilişkilerin düzenlenmesi konusunda son bir yılda büyük ilerleme kaydedildi, metnin yüzde 90’ından fazlası üzerinde anlaşmaya varıldı:

“Tarafların anlaşma metni üzerinde farklı pozisyonlarda olduğu bazı konularda da (sınırların sınırlandırılması, anlaşmazlıkların çözümü) bazı ilerlemeler kaydedildi. Ayrıca Azerbaycan tarafı geçtiğimiz günlerde Zengezur Koridoru meselesinin barış anlaşması metninden çıkarıldığını duyurdu. Açıklandığında ana mesaj, Zengezur Koridoru gibi ortak paydaya varamadığımız konuyu, bölgesel iletişim konusunu ortadan kaldırsak bile bu anlaşmayı imzalayamayacağımız, çünkü hâlâ toprak iddialarının olduğuydu. Ermeni mevzuatında Azerbaycan. Yani resmi Bakü bu mesajıyla anlaşmanın imzalanmasının önündeki en büyük engelin anayasa değişiklikleri olduğunu vurguladı..

“İletişim hatları konusundaki barış anlaşmasında sadece ilkelerin belirlenmesinden bahsedildiği biliniyor. Amaç, esaslar üzerinde mutabakata varılması ve ardından diğer ikili belgeler aracılığıyla iletişim hatlarının açılmasının düzenlenmesiydi. Böyle bir uygulama bir dizi başka barış anlaşmasında da mevcuttur. Dolayısıyla mevcut sözleşmeden o iletişim paragrafı çıkarılsa bile bu konu yeniden gündeme gelebilir ve bu onun ortadan kalkacağı anlamına gelmez.”dedi.

“Anayasa değişikliği talebinin hayata geçirilmesi ve bu konuda uzlaşma sağlanması mümkün mü?” Soruya ilişkin Zaur Shiriyev, anayasa reformunun ve referandumun birkaç yıl alabileceğini söyledi:

“Ancak asıl mesele, böyle bir değişiklik referanduma sunulsa dahi kabul edilmeme ihtimalinin bulunmasıdır. Bu nedenle Azerbaycan tarafı Ermenistan’a bir temel belge veya bir ara belge imzalamasını teklif etti. Ermenistan bu öneriyi hoş karşılamıyor. Çünkü eğer bir barış anlaşması varsa bu Ermeni yetkililere bunu bir başarı olarak sunma fırsatı verecektir ama geçici belge bunu sağlamayabilir. Mevcut Ermeni yetkililer barış anlaşmasını bir başarı olarak sunup bundan siyasi sermaye elde edebilir ve ardından anayasa değişikliğini uygulama fırsatına sahip olabilirler.”

“Bu durum bir nevi Catch-22’ye benziyor. “Madde-22″ ifadesi, bir problemin çözümü için gerekli olan koşulun o problemin çözümünü engellemesi durumunda ortaya çıkan çıkmaz durumu ifade etmektedir. Örneğin bu tabirin kökeni pilotlarla ilgilidir: Pilotların, tehlikeli savaş görevlerinden muaf tutulmaları için akli dengesinin yerinde olmadığını beyan etmesi gerekir. Ancak bunu yaparlarsa sağduyulu oldukları için göreve katılmak zorunda kalıyorlar. Yani sorun, çıkışı olmayan bir çemberin içinde sıkışmış durumda; Sorunun çözülmesi için bir koşulun yerine getirilmesi gerekir, ancak bu koşulun sağlanması aynı sorunun çözümüyle de ilgilidir. Bu durumda Ermenistan’ın barış anlaşması imzalaması için Anayasasını değiştirmesi gerekiyor ama anayasayı değiştirmek için de barış anlaşması imzalanması gerekiyor; bu karşılıklı bağımlılık durumu taraflar için ciddi bir engel oluşturmakta ve çıkış yolu bulmayı zorlaştırmaktadır. Çözüm ne olabilir? Tarafların, yani Ermenistan’ın, Azerbaycan’a yönelik toprak iddialarının ortadan kaldırılmasına ilişkin yasal düzenlemelerindeki taahhütlerini barış anlaşmasına dahil etmek mümkündür. Yani böyle bir unsur sözleşmeye dahil edilebilir veya geçici bir belge üzerinde anlaşmaya varılabilir (temel ilkeler)” – Shiriyev ekledi.

2020 yılında Karabağ’da 44 gün süren savaş sonucunda Azerbaycan, işgal ettiği toprakların çoğunun kontrolünü yeniden ele geçirdi.

2023 yılında askeri operasyonlarla bölgenin kontrolünü tamamen ele geçirdi.

Bundan sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış görüşmelerinin arka planında bazı bölgelerde sınırların sınırlandırılması süreci gerçekleştirildi.

Şu anda bu alandaki müzakereler devam ediyor.

Bu müzakerelere ABD, Avrupa Birliği ve Rusya arabuluculuk yapıyor.

Ancak taraflar arasında henüz bir barış anlaşması imzalanmadı.